Skierowany do prac rządowych projekt ustawy (UC106) ma na celu m.in. wprowadzenie nowych dodatków energetycznych, zwiększenie ochrony odbiorcy wrażliwego oraz innych, niefinansowych narzędzi wsparcia.
Jest to jedna z odpowiedzi na pogarszającą się sytuację wielu gospodarstw domowych w związku z ogólnoeuropejskim kryzysem energetycznym. Dodatkowo wprowadza do naszego systemu prawnego pojęcie ubóstwa energetycznego. Minister Kurtyka już wcześniej zaapelował o szybką ścieżkę procedowania tego ważnego rozwiązania.
– Regulacja służy przede wszystkim wdrożeniu instrumentów osłonowych odbiorców energii, niezbędnych w obecnych warunkach dynamicznego wzrostu cen energii. Szacujemy, że dzięki proponowanemu rozwiązaniu liczba beneficjentów dodatków wzrośnie do ok. 2,63 mln gospodarstw domowych, czyli do niemal 20% – zaznacza minister Michał Kurtyka.
– Ta pomoc zagwarantuje najsłabszym odbiorcom zaspokojenie jednej z podstawowych potrzeb, jaką jest dostęp do energii elektrycznej. Już na etapie przygotowywania ustawy Ministerstwo Klimatu i Środowiska uzgodniło szczegóły m.in. z Ministerstwem Finansów i zapewniło finansowanie na poziomie minimum 1,5 mld zł. Jestem przekonany, że ustawa szybko trafi pod obrady Sejmu – dodaje szef resortu klimatu i środowiska.
Więcej odbiorców dodatków energetycznych
Główną zmianą, jaką niesie ze sobą nowelizacja, jest rozszerzenie grupy uprawnionych do pobierania dodatku energetycznego według kryterium dochodowego nieprzekraczające 1 563,00 zł w gospodarstwie 1-osobowym i 1115,00 zł/os. w gospodarstwie wieloosobowym. Dodatki przyznawane będą na okres 6 miesięcy, a do ich otrzymania wystarczy przedstawienie faktury, zamiast kopii umowy sprzedaży energii elektrycznej albo umowy kompleksowej. To znacznie uprości procedurę i jest zgodne z prośbami odbiorców.
– Przyjęliśmy, że co piąte gospodarstwo domowe w Polsce będzie mogło otrzymać wsparcie. Proponowane rozwiązanie rozszerza znacznie grupę uprawnioną, też o tych, którzy nie mogli ubiegać się o dodatek np. z uwagi na nadmetraż lokalu i tym samym byli wykluczeni z przyznania dodatku mieszkaniowego. Dotyczy to w szczególności odbiorców samotnie zamieszkujących domy jednorodzinne w małych miejscowościach i na wsiach, których sytuacja materialna uzasadnia przyznanie zasiłków stałych lub okresowych. Objęte dodatkiem energetycznym zostaną także grupy dochodowe: korzystające z zasiłków pomocy społecznej, emeryci ze świadczeniem poniżej minimalnej emerytury czy emeryci i renciści ze świadczeniem równym najniższej emeryturze, a także rodziny wielodzietne. Zmiana ma na celu lepsze ukierunkowanie pomocy i objęcie lepszą ochroną tych rodzin znajdujących się w trudniejszej sytuacji materialno-bytowej – wylicza minister Kurtyka.
Zwiększenie dopłaty do rachunku odbiorcy
Według założeń projektu zmiany ustawy, dopłata do rachunku odbiorcy wzrośnie z 30 do 50%. Wyższe będą stawki dodatku, które wyniosą od 324 zł do 876 zł w okresie rocznym. Zmiana wartości limitów zużycia energii elektrycznej wpłynie na zwiększenie wysokości dodatku energetycznego i będzie bardziej odpowiadać rzeczywistej sytuacji związanej ze zużyciem energii przez gospodarstwa domowe. Na wsparcie odbiorcy wrażliwego energetycznie Rząd planuje przeznaczyć na lata 2022-2031 kwoty zwiększające się w każdym roku od poziomu ok. 1,5 mld zł do poziomu ok. 1,7 mld zł.
Wsparcie niefinansowe
Według projektu ustawy, nowy system dodatków dla wrażliwych gospodarstw domowych uzupełnią niefinansowe mechanizmy wsparcia. Odbiorca wrażliwy energii elektrycznej/paliw gazowych będzie mógł złożyć do sprzedawcy energii/paliw gazowych wniosek dotyczący m.in. zawarcia umowy ws. zaległych i bieżących należności lub świadczonej usługi obejmującej odroczenie terminu ich płatności, rozłożenia na raty, umorzenia lub odstąpienia od naliczania odsetek za nieterminową zapłatę, a także zawieszenia postępowania egzekucyjnego należności za energię elektryczną/paliwa gazowe lub świadczone usługi.
Obowiązywać będzie również zakaz wstrzymania dostaw energii elektrycznej odbiorcy wrażliwemu, w okresie od 1 listopada do 31 marca oraz w soboty, w dni uznane ustawowo za wolne od pracy. Na przedsiębiorstwa energetyczne zostanie nałożony obowiązek poinformowania odbiorców o możliwym rozwiązaniu alternatywnym względem odłączenia prądu/gazu.
System dodatków energetycznych uzupełniają działania Ministerstwa Klimatu i Środowiska związane z modyfikacją założeń programu „Czyste Powietrze” („Stop smog”) na 2022 r. Resort przygotowuje właśnie nową odsłonę programu, zapewniając wysokie wsparcie inwestycyjne, które powinno przyczynić się do niwelowania ubóstwa energetycznego w horyzoncie długoterminowym.
– Dodatek energetyczny w połączeniu ze wsparciem niefinansowym zwiększy poczucie bezpieczeństwa mniej zamożnych Polaków, a podstawowa potrzeba, tj. dostęp do prądu, zostanie wszystkim zapewniona. Niezbędne jest teraz sprawne procedowanie projektu i wejście w życie proponowanych przez nas rozwiązań, abyśmy mogli jak najszybciej objąć najwrażliwszych odbiorców energii elektrycznej mechanizmami wsparcia w obecnej, bardzo dynamicznie zmieniającej się sytuacji rynkowej – podsumowuje minister Kurtyka.
Czym jest ubóstwo energetyczne?
Projekt ustawy po raz pierwszy definiuje w polskim prawodawstwie to zjawisko: „Ubóstwo energetyczne oznacza sytuację, w której gospodarstwo domowe prowadzone przez jedną osobę lub przez kilka osób wspólnie w samodzielnym lokalu mieszkalnym lub w budynku, w którym nie jest wykonywana działalność gospodarcza związana z jego prowadzeniem, nie jest w stanie zapewnić sobie wystarczającego poziomu ciepła, chłodu, oświetlania i energii elektrycznej do zasilania urządzeń, w wyniku połączenia niskich dochodów, wysokich wydatków na cele energetyczne i niskiej efektywności energetycznej”.
Nowelizacja wprowadza zapisy dające podstawy do przygotowania lokalnych programów wsparcia: „Kryteria ubóstwa energetycznego kwalifikujące do programów redukcji ubóstwa energetycznego określa się każdorazowo w programach wprowadzających instrumenty redukcji ubóstwa energetycznego”.
Jak zaznacza minister Michał Kurtyka, „uniwersalny charakter proponowanej przez nas definicji ubóstwa energetycznego pozostawia możliwość elastycznego dostosowania programów wsparcia dla odbiorców ubogich energetycznie zarówno teraz, jak i w przyszłości. Jest to więc praktyczna odpowiedź na potrzeby ośrodków lokalnych, które już podjęły działania nakierowane na redukcję ubóstwa energetycznego (np. gminy w Małopolsce)”. Co równie ważne, usystematyzowanie rozumienia ubóstwa energetycznego ma także służyć zwiększeniu świadomości tego istotnego i dostrzeganego przez Rząd problemu.
Wprowadzenie zmian w ustawie – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw wynika również z konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy 2019/944 tzw. dyrektywy rynkowej. Zobowiązuje ona państwa członkowskie UE do prawnych ram dla wsparcia odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej oraz przygotowania definicji ubóstwa energetycznego.
Projekt został skierowany pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów, następnie trafi do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, a potem zostanie przekazany do prac w parlamencie.
(MKiŚ)