Prezydent Andrzej Duda podpisał „przełomową” nowelizację Kodeksu karnego.
Przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości reforma wprowadza fundamentalne zmiany w Kodeksie karnym. To zasadnicza zmiana polityki karnej wobec najgroźniejszych przestępców.
– Mamy złą wiadomość dla przestępców: przestępstwo nie popłaca. Pan prezydent podpisał wielką nowelizację Kodeksu karnego. To wielki sukces ministra Zbigniewa Ziobro – powiedział wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.
Wiceminister, który nadzorował prace nad nowelizacją Kodeksu karnego podkreślił, że polskie sądy należą do jednych z najłagodniejszych w Europie. Często orzekają najniższe możliwe kary za popełnione przestępstwa. Na przykład za zabójstwo aż 23 proc. wyroków w Polsce to wyroki do lat ośmiu. Natomiast aż ponad 44 proc. wyroków ogółem to kary w zawieszeniu. Taka pobłażliwość sądów wobec groźnych przestępców musi się skończyć.
Reforma Kodeksu karnego przewiduje m.in. podniesienie górnej granicy terminowej kary pozbawienia wolności z 15 do 30 lat, likwidację osobnej kary 25 lat więzienia, wprowadzenie bezwzględnego dożywocia, podwyższenie kar za pedofilię i gwałty, konfiskatę aut pijanym kierowcom czy podwyższenie kar za przyjmowanie łapówek.
Elastyczny wymiar kar i bezwzględne dożywocie
Zmiany pozwolą sądom wymierzać elastyczne kary. Dotąd możliwe było orzekanie kar do 15 lat pozbawienia wolności, osobnej kary 25 lat więzienia i dożywotniego pozbawienia wolności. Nowelizacja Kodeksu karnego wprowadza elastyczny wymiar kar – do 30 lat pozbawienia wolności oraz dożywocie.
Kodeks karny wprowadza też karę dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia. Będzie mogła zostać orzeczona przez sąd w dwóch przypadkach. Po pierwsze, za czyn popełniony po wcześniejszym prawomocnym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym na dożywotnie pozbawienie wolności albo pozbawienie wolności na co najmniej 20 lat. Po drugie – jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz postępowanie i charakter sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.
Nowelizacja wydłuża z 25 do 30 lat okres, po którym skazani na dożywocie mogą ubiegać się o warunkowe zwolnienie.
Wydłuża również okres próby przy warunkowym zwolnieniu z kary dożywotniego pozbawienia wolności. Dotąd było to 10 lat. Teraz okres próby dla skazanych na dożywocie będzie dożywotni. Zwiększa się ponadto okres przedawnienia karalności zabójstwa – z 30 do 40 lat.
Podwyższenie kar za pedofilię i gwałty
Zaostrzamy sankcje za pedofilię i inne poważne przestępstwa na tle seksualnym. Sprawca zgwałcenia dziecka będzie teraz podlegać karze od 5 do 30 lat więzienia albo dożywotniemu pozbawieniu wolności. Dotąd kara ta wynosiła od 3 do 15 lat więzienia.
Kara od 5 do 30 lat więzienia albo dożywocie będzie też grozić za zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem (dotychczas – do 15 lat więzienia). Za zgwałcenie z następstwem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu będzie teraz grozić od 5 do 30 lat więzienia albo dożywocie (dotąd – od 2 do 12 lat). Natomiast za zgwałcenie z następstwem w postaci śmierci ofiary grozić będzie od 8 do 30 lat więzienia lub dożywocie, dotychczas kara wynosiła od 2 do 12 lat więzienia.
W przepisach znalazły się nowe typy kwalifikowane zgwałceń, np. na kobiecie ciężarnej, z posługiwaniem się bronią palną czy z utrwalaniem obrazu i dźwięku tego czynu. Dotychczas za te czyny groziło od 2 do 12 lat pozbawienia wolności, a teraz będzie to od 3 do 20 lat więzienia.
Surowość wobec recydywistów
Wobec przestępców seksualnych – recydywistów stosowane będzie nadzwyczajne zaostrzenie kary, czyli podwyższenie dolnej granicy kary pozbawienia wolności o połowę, a w przypadku występków – również podwyższenie górnej granicy o połowę.
Podwyższona została również dolna granicy kary pozbawienia wolności dla multirecydywisty. Dotychczas wzrastała ona o miesiąc, a będzie wzrastać o połowę.
Zaostrzamy zasady warunkowego zwolnienia dla recydywisty seksualnego. Teraz będzie to możliwe po odbyciu trzech czwartych kary, nie – po dwóch trzecich kary.
Nowelizacja przewiduje wyłączenie przedawnienia karalności przestępstwa zgwałcenia dziecka lub zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem. Natomiast w przypadku innych przestępstw seksualnych na szkodę małoletniego albo występków przeciwko życiu i zdrowiu na szkodę małoletniego, jeśli górna granica kary przekracza 5 lat pozbawienia wolności, przedawnienie nastąpi teraz najwcześniej, gdy ofiara ukończy 40. rok życia.
Zwalczanie przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu
Reforma zwiększy kary za poważne przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Zmiany to m.in.: podwyższenie z 12 do 15 lat więzienia górnej granicy kary za rozbój, a do 20 lat – za rozbój z użyciem broni. Nastąpi również podwyższenie z 15 do 20 lat więzienia górnej granicy kary za umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Nowelizacja wprowadza nowe typy przestępstw za czyny, które w części nie były karalne. To przyjęcie zlecenia zabójstwa – od 2 do 15 lat więzienia; uchylanie się od naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem – od 3 miesięcy do 5 lat więzienia; nowy typ wymuszenia rozbójniczego, tj. wymuszenia mienia poprzez szantaż – od roku do 10 lat pozbawienia wolności (dotąd była tu mowa o zmuszaniu, za które groziła kara do 3 lat). Wprowadza się karalność przygotowania do zabójstwa, za które ma grozić od 2 do 15 lat pozbawienia wolności.
Konfiskata aut nietrzeźwym kierowcom
Nietrzeźwy kierowca, który będzie miał nie mniej niż 1,5 promila alkoholu we krwi, teraz straci samochód – niezależnie od tego, czy spowodował wypadek drogowy. Policja tymczasowo zajmie jego auto na okres do siedmiu dni, następnie prokurator orzeknie zabezpieczenie tego mienia, a sąd obligatoryjnie orzeknie przepadek pojazdu.
Jeżeli nie będzie wypadku, lecz prowadzenie w stanie nietrzeźwości – sąd będzie mógł odstąpić od orzeczenia przepadku w szczególnych okolicznościach. „Recydywiście” przepadek będzie orzekany już od powyżej 0,5 promila alkoholu.
Auta będą konfiskowane również sprawcom wypadków, którzy mieli powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi, popełniającym takie przestępstwo po raz kolejny lub powodujących wypadek. Jeżeli samochód nie jest wyłączną własnością kierowcy, sąd orzeknie przepadek równowartości pojazdu sprzed wypadku.
Dotychczas za spowodowanie ciężkiego wypadku w stanie nietrzeźwości należało wymierzyć karę od 2 do 12 lat więzienia. Teraz za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu będzie to minimum 3 lata, a za spowodowanie śmierci – 5 lat więzienia.
Zwiększa się również maksymalna kara, którą można wymierzyć za spowodowanie ciężkiego wypadku. Za spowodowanie ciężkich obrażeń lub śmierci, nietrzeźwemu sprawcy wypadku teraz będzie można wymierzyć do 16 lat pozbawienia wolności, a dotąd maksymalny wymiar kary wynosił w tym przypadku 12 lat.