Posłowie przestrzegają, że Parlament użyje wszelkich dostępnych środków, jeśli Komisja nie wywiąże się ze swoich obowiązków w zakresie stosowania nowego mechanizmu ochrony budżetu UE.
Podczas czwartkowej debaty plenarnej posłowie pytali komisarza ds. budżetu i administracji, Johannesa Hahna, dlaczego Komisja nie zastosowała jeszcze mechanizmu ochrony budżetu UE przed konsekwencjami systemowych uchybień w zakresie przestrzegania zasad państwa prawa. Posłowie biorący udział w debacie wielokrotnie przypominali komisarzowi, że przepisy dotyczące mechanizmu weszły w życie 1 stycznia 2021 i że są prawnie wiążące (mimo konkluzji Rady Europejskiej w tej sprawie, które nie mają mocy prawnej).
Część mówców podkreślała, że zastosowanie mechanizmu warunkowości jest niezbędne, by spełnić zobowiązania UE i sprostać oczekiwaniom obywateli, a tym samym uniknąć utraty wiarygodności. Posłowie wskazywali też na konieczność ochrony rzeczywistych adresatów funduszy unijnych (na przykład studentów, organizacji pozarządowych, samorządów).
Wielu posłów ostro zareagowało na oświadczenie komisarza Hahna, że aby mechanizm warunkowości mógł zostać uruchomiony, konieczne jest zakończenie prac nad przepisami wykonawczymi, które muszą uwzględnić orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE (państwa członkowskie mają czas do 15 marca by zakwestionować zgodność mechanizmu warunkowości z traktatami UE). Posłowie przywoływali fakt, że wiele problemów, którym mógłby pomóc zaradzić mechanizm warunkowości, czeka na rozwiązanie od bardzo dawna, a tymczasem sytuacja w niektórych krajach, w tym na Węgrzech i w Polsce, stale się pogarsza. Posłowie wezwali Komisję do natychmiastowego podjęcia działania celem zapobieżenia szkodom, jakie dla unijnego budżetu i dla systemu wartości UE wynikają z łamania zasad praworządności przez niektóre państwa członkowskie. Posłowie przypominali też, że obowiązki Komisji w tym zakresie wynikają z jej roli niezależnego politycznie organu stojącego na straży traktatów.
Niektórzy z mówców mieli jednak odmienne zdanie uznając debatę i sam mechanizm warunkowość za umotywowane politycznie i domagając się respektowania konkluzji Rady.
Dalsze kroki
Parlament będzie głosował nad projektem rezolucji w tej sprawie podczas drugiej marcowej sesji plenarnej, zaplanowanej na 24-25 marca.
Zgodnie z zasadami zatwierdzonymi w grudniu 2020 roku Komisja, po ustaleniu, że doszło do naruszenia zasad państwa prawa, może zaproponować rozpoczęcie procedury warunkowości wobec rządu państwa członkowskiego UE, a następnie obniżyć lub zawiesić płatności na rzecz tego państwa członkowskiego z budżetu UE. Następnie Rada będzie miała miesiąc (lub trzy miesiące w wyjątkowych przypadkach) nazajęcie stanowiska wobec propozycji Komisji w głosowaniu (obowiązuje większość kwalifikowana).
(PE)