We wtorek posłowie do PE, minister Adam Szłapka w imieniu polskiej prezydencji w Radzie UE oraz przewodniczący Costa i von der Leyen debatowali nad przyszłością bezpieczeństwa Europy i wzmocnieniem zdolności obronnych UE.
„UE przeżywa decydujący moment” – powiedział przewodniczący Rady Europejskiej António Costa, moment naznaczony rosnącymi napięciami geopolitycznymi i ogromną presją na wielostronny, oparty na zasadach porządek międzynarodowy. Przewodniczący Costa zauważył, że rosyjska wojna z Ukrainą i szersze zagrożenie, jakie stwarza ona dla Europy, skłoniły UE do podjęcia ambitnych decyzji w celu wzmocnienia jej obrony i bezpieczeństwa: „Popieramy nasze słowa czynami”. Powtarzając, że „bezpieczeństwa Ukrainy nie można oddzielić od bezpieczeństwa Europy”, przewodniczący Costa obiecał kontynuować prace nad wzmocnieniem Europy, ochroną obywateli UE i modelu społecznego Unii, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności.
W imieniu polskiej prezydencji minister ds. Unii Europejskiej Adam Szłapka powiedział, że na szczycie Rady Europejskiej w dniach 20-21 marca przywódcy UE będą dyskutować o tym, jak zakończyć rosyjską agresję i zapewnić sprawiedliwy i trwały pokój na Ukrainie. Powinien to być pokój wynegocjowany przez prezydenta Ukrainy Zełenskiego, powiedział, i angażować UE – której bezpieczeństwo jest zagrożone. Przywódcy będą również rozmawiać o trzech priorytetach konkurencyjności na rok 2025 – ograniczeniu biurokracji, niedrogiej energii oraz przeciwdziałaniu niedopasowaniu oszczędności i inwestycji, które utrudnia rozwój nowych i innowacyjnych firm w UE.
Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała, że „nie można już uważać pokoju za coś oczywistego” oraz że europejski porządek bezpieczeństwa „zostaje zachwiany i wiele z naszych złudzeń zostaje rozwianych”. Europa musi przejąć większą kontrolę nad własną obroną, ponieważ „zakres zagrożeń, z którymi się mierzymy, z dnia na dzień się poszerza”. Nawiązując do niedawno ogłoszonego przez Komisję planu ReArm Europe, przewodnicząca von der Leyen powiedziała, że UE musi zwiększyć i przyspieszyć produkcję obronną, a większość nowych funduszy na ten cel może pochodzić wyłącznie od państw członkowskich. Powiedziała również, że inwestycje muszą koncentrować się na wspólnych zamówieniach, aby wesprzeć europejski przemysł obronny. „Mamy wielkość, aby odstraszyć każdy wrogi kraj, mamy siłę ekonomiczną, a teraz wreszcie mamy wolę polityczną” — powiedziała przewodnicząca von der Leyen, podsumowując: „To jest moment Europy i Europa mu sprosta”.
Wystąpienia posłów do PE
Większość liderów grup politycznych potwierdziła wieloletnie poparcie Parlamentu dla silniejszego bezpieczeństwa UE i z zadowoleniem przyjęła ostatnie dyskusje Rady Europejskiej zmierzające w tym kierunku. Wielu posłów do PE poparło najnowsze propozycje Komisji Europejskiej dotyczące wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego, wzmocnienia granic UE i dalszego wspierania Ukrainy w obliczu brutalnej agresji Rosji.
Chociaż plan ReArm Europe stanowi znaczący krok naprzód, kilku posłów do PE podkreśliło znaczenie skupienia się na długoterminowej wspólnej strategii obronnej, która uwzględnia obecne i przyszłe wyzwania wzdłuż wschodniej granicy UE i poza nią. Niektórzy mówcy wyrazili obawy dotyczące wykorzystania artykułu 122 Traktatu UE do zatwierdzenia ReArm, co wykluczyłoby Parlament z procesu decyzyjnego, i ostrzegli Komisję przed nadmiernym poleganiem na takich nadzwyczajnych przepisach.
Aby chronić suwerenność UE, kilku europosłów podkreśliło znaczenie zwiększenia konkurencyjności i autonomii strategicznej oraz zapewnienia niezależnego dostępu do kluczowych surowców i źródeł energii. Kilku europosłów skrytykowało administrację Trumpa za wycofanie się z poprzednich zobowiązań dotyczących obrony Ukrainy i wezwało do strategii UE opartej na inwestycjach i solidarności. Inni wezwali Komisję do nasilenia wysiłków dyplomatycznych na rzecz Ukrainy wykraczających poza wsparcie wojskowe. Kilku europosłów ostrzegło, że zwiększone wydatki na obronę nie powinny odbywać się kosztem zielonych i społecznych transformacji, badań i rozwoju.