GUS przedstawił ostateczne wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 w zakresie liczby ludności według płci i wieku, liczby budynków i mieszkań (zamieszkanych i niezamieszkanych) na poziomie gmin.
Według ostatecznych wyników NSP 2021 liczba ludności Polski liczyła 38 036 118 osób i była mniejsza o 1,2% (475 706) w porównaniu z wynikami spisu 2011 r.
Na terenie Polski zlokalizowanych było 15 227 927 mieszkań, ich liczba zwiększyła się o 12,8% (1 732 550) w porównaniu ze spisem z 2011 r.
Liczba ludności Polski zmniejszyła się o 475 706 w ciągu dekady!
Stan i struktura ludności Polski
Według ostatecznych wyników NSP 2021 w Polsce 31 marca 2021 r. mieszkało 38 036 118 osób (48,3% populacji stanowili mężczyźni, a 51,7% kobiety).
W porównaniu z wynikami NSP 2011 liczba ludności zmniejszyła się w 2021 r. o 475 706,
tj. o 1,2%. Liczba kobiet uległa zmniejszeniu o 220 730 (tj. 1,1%), a mężczyzn – o 254 976 (tj. 1,4%).
Tablica 1. Ludność według płci w latach 2011 i 2021
| Wyszczególnienie | 2011 | 2021 | |||
| w tys. | w % | w tys. | w % | 2011=100 | |
| Ogółem | 38 511 824 | 100,0 | 38 036 118 | 100,0 | 98,8 |
| Mężczyźni | 18 643 870 | 48,4 | 18 388 894 | 48,3 | 98,6 |
| Kobiety | 19 867 954 | 51,6 | 19 647 224 | 51,7 | 98,9 |
W 2021 r. ludność miejska stanowiła 59,8% ogółu ludności, na wsi mieszkało 40,2% (w 2011 r. udziały wynosiły odpowiednio – 60,8% i 39,2%).
Tablica 2. Ludność w miastach i na wsi w latach 2011 i 2021
| Wyszczególnienie | 2011 | 2021 | |||
| w tys. | w % | w tys. | w % | 2011=100 | |
| Ogółem | 38 511 824 | 100,0 | 38 036 118 | 100,0 | 98,8 |
| Miasta | 23 405 892 | 60,8 | 22 748 772 | 59,8 | 97,2 |
| Wieś | 15 105 932 | 39,2 | 15 287 346 | 40,2 | 101,2 |
Ludność według województw
Największym województwem pod względem liczby ludności w 2021 r. jest nadal województwo mazowieckie liczące 5 514 699 mieszkańców, co stanowi 14,5% ogółu ludności kraju. W stosunku do poprzedniego spisu odnotowało ono największy przyrost liczby ludności, tj. o 246 039 osób. Kolejnym pod względem liczby ludności jest województwo śląskie liczące 4 402 950 osób, co stanowi 11,6% ogółu ludności kraju. W województwie śląskim odnotowano spadek liczby ludności o nieco ponad 227 416 osób.
W kolejnych największych pod względem liczby mieszkańców województwach odnotowano wzrosty: w wielkopolskim o 57 138, tym samym liczba ludności w województwie wyniosła w 2021 r. 3 504 579, w województwie małopolskim o 94 824 (liczba ludności wynosiła 3 432 295).
Z kolei najmniejszymi województwami są: opolskie liczące 954 133 mieszkańców, co stanowi 2,5% całej ludności kraju (spadek o 62 079 osób) oraz lubuskie z liczbą ludności 991 213, gdzie także odnotowano spadek w stosunku do 2011 r. o 31 630 osób.
Największym województwem pod względem liczby ludności pozostaje województwo mazowieckie, najmniejszym zaś województwo opolskie.
W okresie międzyspisowym w większości województw odnotowano spadek liczby ludności, największy w świętokrzyskim – o 6,6%, opolskim ‒ o 6,1% oraz lubelskim ‒ o 5,7%. Z kolei najwyższy przyrost liczby ludności wystąpił w województwach: mazowieckim ‒ o 4,7% i pomorskim ‒ o 3,6%. Skala zmian liczby mieszkańców w poszczególnych województwach jest związana z rozwojem infrastruktury społeczno-gospodarczej i perspektywami na rynku pracy, co w konsekwencji warunkuje migracje (napływ lub brak odpływu przede wszystkim ludzi młodych), a następnie tworzenie rodzin.
Gminy o największym ubytku i największym przyroście ludności
Spośród 2 477 gmin funkcjonujących w Polsce w 2021 roku spadek liczby ludności w stosunku do wyników NSP 2011 miał miejsce w 1 776 gminach, w tym w 1 181 gminach ubytek ludności wyniósł powyżej 5%, a w 397 powyżej 10%.
Większość gmin, które odnotowały duży spadek liczby ludności (powyżej 10%) znajduje się na terenach tzw. „ściany wschodniej”. Szczególna koncentracja tego typu gmin ma miejsce w województwie podlaskim (stanowią one blisko połowę gmin – aż 48% w województwie), w południowej części województwa lubelskiego, obszarach przy granicy z Rosją, wschodniej części Pomorza Zachodniego oraz terenach górskich w południowej części kraju.
W okresie międzyspisowym najwyższy spadek liczby ludności miał miejsce w gminie wiejskiej Dobrzeń Wielki (woj. opolskie) – ponad 36%.
Relatywnie dobrą sytuacją demograficzną charakteryzowały się natomiast obszary położone w województwach: małopolskim, pomorskim, wielkopolskim oraz centralna część województwa mazowieckiego (aglomeracja warszawska wraz z przyległymi gminami). Warto zwrócić uwagę również na województwo podkarpackie, w którym, pomimo położenia na obszarze „ściany wschodniej”, odsetek gmin o znacznym spadku ludności był stosunkowo niewielki.
Wśród gmin o najwyższym spadku ludności dominują gminy położone w województwie podlaskim. Sześć spośród dziesięciu gmin o najwyższym spadku ludności w 2021 r. w porównaniu z 2011 r. znajduje się w tym województwie. Jednakże gminą o najwyższym spadku liczby ludności (ponad 36% w ciągu dziesięciu lat) jest Dobrzeń Wielki (gm. wiejska, pow. opolski, woj. opolskie). Gmina ta odzwierciedla trendy, jakie zachodzą w całym województwie opolskim.
Warto zauważyć, że województwo opolskie odnotowało najwyższy ubytek liczby ludności, ponad 62 tys. osób. Na drugim miejscu wśród gmin z najwyższym ubytkiem znajduje się Hel (gm. miejska, pow. pucki, woj. pomorskie). Należy zauważyć, że powiat pucki, jak i całe województwo pomorskie, odznacza się stosunkowo dobrą sytuacją demograficzną. Gmina Hel charakteryzuje się jednak od wielu lat szczególnie wysokim, ujemnym saldem migracji i w latach 2011–2021 jej ludność zmniejszyła się o 24%. Warto odnotować, że wśród dziesięciu gmin o najwyższym spadku, Hel jest jedyną gminą miejską.
Największym przyrostem ludności charakteryzowały się przede wszystkim gminy położone w bezpośrednim sąsiedztwie największych ośrodków miejskich, co wynika z siły przyciągania wielkich aglomeracji jako atrakcyjnych rynków pracy. Nadmienić jednak należy, że proces suburbanizacji dotyczy również miast średniej wielkości.
Warto zauważyć, że większość głównych ośrodków miejskich odnotowuje spadek populacji. Spośród 37 miast liczących powyżej 100 tysięcy mieszkańców, jedynie w ośmiu wystąpił wzrost liczby ludności, wśród nich są miasta wojewódzkie: Zielona Góra, Warszawa, Rzeszów, Wrocław, Kraków, Gdańsk, Opole i Białystok. Pozostałe miasta wojewódzkie odnotowały ubytki, największe w Katowicach i Łodzi (ubytek około 8%), następnie Kielce i Bydgoszcz.
Miasta wojewódzkie w latach 2011 i 2021
| Wyszczególnienie | 2011 | 2021 | |||
| w liczbach bezwzględnych | w % | w liczbach bezwzględnych | w % | przyrost/ubytek w % |
|
| POLSKA | 38511824 | 100 | 38036118 | 100,0 | -1,2 |
| Wrocław | 630131 | 1,6 | 672929 | 1,8 | 6,8 |
| Bydgoszcz | 363926 | 0,9 | 337666 | 0,9 | -7,2 |
| Toruń | 204954 | 0,5 | 198273 | 0,5 | -3,3 |
| Lublin | 349103 | 0,9 | 334681 | 0,9 | -4,1 |
| Gorzów Wielkopolski | 124534 | 0,3 | 119964 | 0,3 | -3,7 |
| Zielona Góra a | 118982 | 0,3 | 140002 | 0,4 | 17,7 |
| Łódź | 728892 | 1,9 | 670642 | 1,8 | -8,0 |
| Kraków | 757611 | 2,0 | 800653 | 2,1 | 5,7 |
| M.st. Warszawa | 1700612 | 4,4 | 1860281 | 4,9 | 9,4 |
| Opole | 122625 | 0,3 | 127387 | 0,3 | 3,9 |
| Rzeszów | 179386 | 0,5 | 195871 | 0,5 | 9,2 |
| Białystok | 293998 | 0,8 | 294242 | 0,8 | 0,1 |
| Gdańsk | 460276 | 1,2 | 486022 | 1,3 | 5,6 |
| Katowice | 310764 | 0,8 | 285711 | 0,8 | -8,1 |
| Kielce | 202196 | 0,5 | 186894 | 0,5 | -7,6 |
| Olsztyn | 174645 | 0,5 | 170225 | 0,4 | -2,5 |
| Poznań | 554696 | 1,4 | 546859 | 1,4 | -1,4 |
| Szczecin | 410131 | 1,1 | 396168 | 1,0 | -3,4 |
a 1 stycznia 2015 r. przyłączenie gminy wiejskiej Zielona Góra do miasta Zielona Góra.
Porównanie wyników spisów z 2011 i 2021 roku pokazuje szybki proces starzenia się ludności, który ma miejsce obecnie w Polsce. W 2011 r. odsetek osób w wieku 65 i więcej lat był wyższy niż 20% w zaledwie 51. gminach (tj. około 2%). Gminy te były położone przede wszystkim w województwie podlaskim oraz lubelskim. W 2021 r. liczba gmin z udziałem osób starszych przekraczającym 20% wzrosła dziesięciokrotnie, stanowiły one już ponad 1/5 wszystkich gmin w Polsce. Najmłodsze demograficznie były obszary położone na Pomorzu i w Małopolsce. W tych wojwództwach było stosunkowo niewiele gmin z wysokim odsetkiem osób w wieku 65 i więcej lat.
Najniższy odsetek osób starszych w 2021 r. odnotowano w gminie Kleszczewo (woj. wielkopolskie) – 8,9%.
Warto zaznaczyć, że w 2011 r. liczba gmin, gdzie udział osób w wieku 65 lat i więcej nie przekraczał 10%, wynosiła aż 221. Dziesięć lat później takich gmin pozostało zaledwie siedem. Najniższy odsetek osób starszych odnotowano w gminie Kleszczewo (pow. poznański, woj. wielkopolskie) – 8,9%, a także w gminie wiejskiej Komorniki (pow. poznański, woj. wielkopolskie) – 9,1% oraz gminie wiejskiej Stawiguda (pow. olsztyński, woj. warmińsko-mazurkie) – 9,3%.
W okresie międzyspisowym liczba mieszkań zwiększyła się o 1 732 550 tj. o 12,8%.
Budynki i mieszkania
Zgodnie z wynikami NSP 2021 na terenie kraju usytuowanych było 15 227 927 mieszkań i w porównaniu z NSP 2011 ich liczba zwiększyła się o 1 732 550 mieszkań, tj. o 12,8%.
Mieszkania zlokalizowane były w 6 806 910 budynków, a ich liczba w analizowanym okresie wzrosła o 759 818 budynków, tj. o 12,6%.
W miastach dynamika przyrostu liczby mieszkań i budynków była wyższa niż na terenach wiejskich. W przypadku mieszkań w miastach liczba mieszkań wzrosła w porównaniu z NSP 2011 o 13,4% (tj. o 1 222 925 mieszkań) i wyniosła 10 328 591 mieszkań, podczas gdy na wsiach o 11,6% (tj. o 509 625 mieszkań) i wyniosła 4 899 336 mieszkań. Liczba budynków w miastach wzrosła w analizowanych okresie o 13,3% (tj. o 302 884 budynków) i wyniosła 2 588 525 budynków. Na obszarach wiejskich liczba budynków wzrosła o 12,1% (tj. o 456 904 budynki) i wyniosła 4 218 355 budynków.
W okresie 2011–2021 największy przyrost mieszkań odnotowano w województwach: pomorskim (19,8%) i małopolskim (19,3%), a także w województwach: wielkopolskim, dolnośląskim i mazowieckim – o ponad 17%. Najmniej mieszkań natomiast przybyło w województwach: opolskim (4,9%), świętokrzyskim (6,3%), łódzkim (6,6%) oraz śląskim (6,9%).
Jednocześnie w okresie międzyspisowym największy przyrost budynków z mieszkaniami odnotowano w województwach: pomorskim (20,7%), dolnośląskim (19,3%) i wielkopolskim (17,8%). W odniesieniu do istniejącego zasobu najmniej budynków przybyło w województwach: lubelskim (4,8%), świętokrzyskim (5,8%), opolskim (6,2%) oraz podlaskim (6,4%).
W ciągu ostatniej dekady największy przyrost liczby mieszkań odnotowano w gminach, które charakteryzowały się największym przyrostem ludności. Dotyczyło to gmin położonych w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodków miejskich. Ponadto, w przypadku gmin miejsko-wiejskich relatywnie wyższy przyrost mieszkań odnotowano na obszarach wiejskich tych gmin.
Największy spadek liczby mieszkań był powiązany przede wszystkim ze spadkiem ludności zamieszkującej obszary gmin, np. Dobrzeń Wielki, Sterdyń, Milejczyce i Ceranów. Ubytek mieszkań w gminach Dobrzeń Wielki oraz Komprachcice był także następstwem zmian terytorialnych, w wyniku których powierzchnia tych gmin zmniejszyła się odpowiednio o ok. 30% i 9%.
(„Źródło danych GUS”, „Opracowanie własne na pod-stawie danych GUS”)