Para Prezydencka 4 września 2021 roku rozpoczęła Narodowe Czytanie „Moralności Pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej.
Pierwsza Dama Agata Kornhauser-Duda: Oprócz jubileuszu 10-lecia akcji, obchodzimy w tym roku także 100. rocznicę śmierci Gabrieli Zapolskiej.
Prezydent Andrzej Duda: „Moralność Pani Dulskiej” to opowieść o ludziach. W celny sposób opisuje określone typy osobowości ludzkiej i dzięki temu można przenieść ją w każde miejsce.
– To opowieść o ludziach. Bez polityki i z uniwersalnym przesłaniem moralnym – podkreślili prezydent Andrzej Duda i Pierwsza Dama Agata Kornhauser-Duda podczas Narodowego Czytania 2021 w Ogrodzie Saskim w Warszawie. Tu, jak i w tysiącach innych miejsc w kraju i poza jego granicami, czytano „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej.
– To nie tragifarsa o wielkiej historii, nie ma tam polityki. To opowieść o ludziach, która w bardzo celny sposób opisuje typy charakteru – mówił prezydent. Jak dodał, Gabriela Zapolska w przejaskrawiony sposób pokazała dwulicowość i zakłamanie Dulskiej. – Wiele rzeczy, które robi, są robione pod publiczkę. Momentami przeradza się to w okrucieństwo – powiedział Andrzej Duda. Prezydent dodał, że nie należy zapominać, że także jej mąż jest postacią negatywną, ponieważ rezygnuje z odpowiedzialności i woli „święty spokój”. – Czy nie spotykamy takich ludzi w naszym codziennym życiu? Być może dlatego tak bardzo lubimy tę tragifarsę, bo (tacy ludzie) są wśród nas. Warto przypomnieć sobie „Moralność pani Dulskiej”, aby zrobić rachunek sumienia – podkreślił, zapraszając do wysłuchania utworu.
Andrzej Duda przypomniał, że „Moralność pani Dulskiej” była także pierwszym polskim filmem dźwiękowym. Organizatorzy zaprezentowali fragmenty tego filmu z 1930 r. W tej adaptacji akcja sztuki została przeniesiona do Warszawy. Akcja filmu ma miejsce między innymi w Ogrodzie Saskim oraz na ówczesnym Placu Saskim, przed Pałacem Saskim, którego inicjatorem odbudowy jest Andrzej Duda.
Pierwsza Dama Agata Kornhauser-Duda przypomniała historię powstania sztuki oraz jej premiery przed 115 laty. Zauważyła, że od początku komedia cieszyła się wielkim zainteresowaniem publiczności teatralnej we Lwowie i Krakowie. – W ciągu pół roku sztukę obejrzało pięć tysięcy osób, co było wówczas wielkim sukcesem – dodała Małżonka Prezydenta RP. Jej zdaniem zainteresowanie tragikomedią było spowodowane między innymi jej komizmem i gorzką ironią. – W ten sposób Zapolska obnażała moralność ówczesnego mieszczaństwa – stwierdziła.
„Moralność pani Dulskiej” powstała w ciągu kilkunastu dni na przełomie października i listopada 1906 roku. Sztuka autorstwa Gabrieli Zapolskiej przedstawia historię rozgrywającą się w mieszczańskim domu początku XX wieku. Nazwisko bohaterki sztuki na stałe zagościło w polszczyźnie – dulszczyzna to określenie kołtuństwa, mieszczańskiej hipokryzji i ciasnoty poglądów, połączonej z wysokim mniemaniem o własnych walorach moralnych.
„Balladyna” w 2020 roku
W ponad 3000 miejsc na całym świecie czytano w sobotę 5 września 2020 roku „Balladynę”.
9. odsłonę akcji zainaugurowała w Ogrodzie Saskim w Warszawie Para Prezydencka. Andrzej Duda ogłosił też przyszłoroczną lekturę Narodowego Czytania. Będzie to „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej.
Tak licznej obsady dramat Juliusza Słowackiego nie miał nigdy w historii – w każdym z pięciu aktów dzieła pojawił się inny skład aktorów. Łącznie ponad 60 nazwisk m.in. Ewa Dałkowska, Halina Łabonarska, Teresa Lipowska, Andrzej Mastalerz, Rafał Zawierucha i Krzysztof Kwiatkowski.
Wszyscy artyści zrzekli się honorariów, przekazując je fundacji Dzieło Pomocy Ad Gentes na walkę z koronawirusem.
Prezydent podkreślił, że „Balladyna” jest głęboko zakorzeniona w naszej polskiej historii i mentalności. Wskazał, że jest w niej wiele treści uniwersalnych, które budują postawy i uczą, bo Słowacki potrafił wytykać Polakom ich przywary, wspominając wszystko to, co kiedyś doprowadziło do upadku Rzeczypospolitej.
– To literatura, która jest elementem naszej tożsamości, naszej polskiej kultury i polskiej duszy. To także i lektura szkolna, więc to narodowe czytanie przyda się również młodzieży – przypomniał Andrzej Duda.
Prezydent ocenił, że tegoroczna interpretacja dzieła Juliusza Słowackiego przedsatawiona w Ogrodzie Saskim w Warszawie przejdzie do historii. – Choćby dlatego, że dzisiaj te pięć aktów „Balladyny” miało aż ośmiu reżyserów i każdy z tych aktów był inną interpretacją. Szczególnie dziękujemy temu, który sprawował pieczę nad całością – reżyserowi panu Januszowi Kukule – powiedział prezydent. Podziękował także wszystkim aktorom biorącym udział w Narodowym Czytaniu.
Pierwsza Dama Agata Kornhauser-Duda dodała, że utwór Słowackiego należy do najsłynniejszych i najwybitniejszych dzieł polskiego romantyzmu. – I choć z pewnością nawiązuje do utworów Williama Szekspira takich, jak „Makbet”, „Sen nocy letniej” czy „Król Lear”, to jest zupełnie oryginalna i to głównie za sprawą żywej akcji, interesujących bohaterów, jak tytułowa Balladyna i jej siostra Alina, Goplana, Kirkor czy Skierka, ale też polskiej, słowiańskiej scenerii – zwróciła uwagę Kornhauser-Duda.
– Trzeba powiedzieć, że „Balladyna” to także utwór historiozoficzny, opowiadający o regułach rządzących dziejami, o tragedii narodu. Występuje w niej wygnany prawowity władca, a także król uzurpator, który sprawuje krwawe rządy i gnębi swój lub. Występuje w niej także krytyka władzy autorytarnej i tak właśnie „Balladynę” czytała carska cenzura, która wpisała „Balladynę” na listę dzieł zakazanych, ale występują tu również elementy groteski, utwór skrzy się żartem, humorem i ironią – wskazała Pierwsza Dama.
Poinformowała, że w tym roku padł kolejny rekord, jeśli chodzi o ilość miejsc, w których odbyło się Narodowe Czytanie. – Było ich 3 tys. 200. To tym bardziej cieszy, ponieważ w tym roku właściwie do końca nie wiedzieliśmy, czy Narodowe Czytanie się odbędzie, ale do Kancelarii Prezydenta napływały sygnały zarówno z Polski jak i z zagranicy, że czekają państwo na tę odsłonę Narodowego Czytania i że chcą państwo ją realizować, dlatego bardzo cieszymy się, że mimo pandemii, ale przy zachowaniu wszystkich zasad bezpieczeństwa, Narodowe Czytanie doszło do skutku, byliśmy razem i wspólnie czytaliśmy – podkreśliła Agata Kornhauser-Duda.
Wzorem lat ubiegłych Narodowe Czytanie odbyło się w największych polskich miastach, licznych miejscowościach, a także za granicą. „Balladyna” była czytana w szkołach, bibliotekach, zakładach karnych, szpitalach, domach pomocy społecznej i muzeach.
Gabriela Zapolska napisała Moralność pani Dulskiej jesienią 1906 roku. Utwór bardzo szybko stał się popularny i jest uważany za jedno z najważniejszych osiągnięć twórczych pisarki. Dzieło cechuje komizm, bogactwo obserwacji obyczajowych, a zwłaszcza silna wymowa społeczna.
Narodowe Czytanie jest organizowane jest przez prezydenta RP od 2012 roku. Akcja została zainicjowana wspólną lekturą Pana Tadeusza Adama Mickiewicza.
W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: Trylogię Henryka Sienkiewicza oraz Lalkę Bolesława Prusa. W 2016 roku Andrzej Duda i Agata Kornhauser-Duda rozpoczęli Narodowe Czytanie Quo vadis Henryka Sienkiewicza w warszawskim Ogrodzie Saskim. W 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było Wesele Stanisława Wyspiańskiego.
W 2019 roku lekturą Narodowego Czytania były Nowele polskie – zbiór 8 utworów autorstwa Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa, Brunona Schulza, Władysława Stanisława Reymonta, Stefana Żeromskiego, Henryka Sienkiewicza i Henryka Rzewuskiego.
(KPRP)