Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła działalność Zarządu Dróg Wojewódzkich (ZDW) w Bydgoszczy.
Ocena dotyczy przygotowania i wykonania przebudowy drogi wojewódzkiej nr 249 i uruchomienia przeprawy promowej przez Wisłę na wysokości Solca Kujawskiego i Czarnowa. Inwestycję przygotowano i przeprowadzono nieprawidłowo. To spowodowało, że przeprawa, na którą wydano ponad 23 mln zł została uruchomiona z prawie czteroletnim opóźnieniem. Dalsze jej funkcjonowanie uzależniono od dodatkowych kosztów, które na dzień zakończenia kontroli wyniosły prawie 74 tys. zł i zostały przeznaczone na wynajęcie doradców. W ocenie NIK zaplanowane działania nadal mogą nie przynieść efektu zakładanego na etapie planowania inwestycji.
Inwestycja spinająca dwa brzegi województwa kujawsko-pomorskiego (Solec Kujawski z Czarnowem) była wyczekiwana od lat jako udogodnienie w transporcie publicznym. Miało to pozwolić na połączenie dwóch dróg krajowych nr 10 i 80, które komunikują Bydgoszcz z Toruniem i ułatwić wielu mieszkańcom dotarcie do parku przemysłowego znajdującego się w Solcu.
Uzasadnieniem przeprowadzenia kontroli były m.in. liczne doniesienia o kilkuletnich opóźnieniach w oddaniu przeprawy do użytkowania. Drugą przesłanką była priorytetowa potrzeba potraktowania w kontrolach NIK kwestii zwiększenia dostępności infrastruktury drogowej oraz poprawy bezpieczeństwa uczestników ruchu. Trzecią było utworzenie spójnego, zrównoważonego, innowacyjnego, a także przyjaznego użytkownikom systemu transportowego, sprzyjającemu stabilnemu rozwojowi gospodarczemu kraju wskazana w Strategii działalności kontrolnej na lata 2022-2024.
Główną przyczyną źle przeprowadzonej inwestycji był nieskuteczny nadzór nad wykonywaniem przez pracowników ZDW obowiązków służbowych oraz nad prawidłową realizacją zawartych umów. Dopuszczono m.in. do dwukrotnego opracowania dokumentacji projektowej na rozbudowę drogi, w częściowo zmienionym zakresie oraz konieczności aktualizacji projektu budowy przyczółków promowych. Zapisy umów z wykonawcami w części przypadków były formułowane w sposób nieuwzględniający terminów wynikających z przepisów prawa administracyjnego oraz niezabezpieczający należycie interesów zamawiającego.
Przedłużający się – również wskutek ww. zaniechań – czas realizacji zadania doprowadził do dwukrotnego zlecenia opracowania analizy stanów wód w Wiśle oraz rozpoczęcia w maju 2023 r. prac planistycznych do modernizacji już gotowego układu drogowego i przyczółków promowych z zastosowaniem odmiennych rozwiązań technicznych. Działo się to, mimo że układ drogowy, przyczółki i stanowiska promowe zostały oddane do użytku niespełna 10 miesięcy wcześniej i spełniały przyjęte przez ZDW parametry, a także założenia dotyczące długości okresów funkcjonowania przeprawy w ciągu roku. ZDW nie wyegzekwował od wykonawcy promu terminowej realizacji umowy, w wyniku czego końcowego odbioru promu dokonano z ponad czteroletnim opóźnieniem. Od umowy tej nie odstąpiono, mimo występujących w trakcie jej realizacji problemów z zapewnieniem odpowiedniej jakości wykonywanych robót, a także zgodności z Programem Funkcjonalno-Użytkowym i postanowieniami samej umowy.
Ponadto dokonano odbioru końcowego promu, mimo że do tego dnia nie przeprowadzono rozruchu eksploatacyjnego w wymiarze wymaganym umową tj. 120 dni. ZDW nie egzekwował od wykonawcy promu należnych kar umownych za zwłokę w jego budowie, w tym dokonanej w 2020 r. z płatności częściowej nie potrącił należnych kar, mimo że termin odbioru przekroczył wówczas 359 dni, a ich wysokość wg stanu na dzień odbioru częściowego wyniosła 2 mln 119,5 tys. zł. Nie dochodzono także kary umownej wyliczonej przez ZDW wg stanu na koniec lipca 2023 r. w kwocie 6 mln 216,9 tys. zł, należnej z tytułu 1053 dni opóźnienia realizacji zadania. NIK przedstawiła 5 wniosków pokontrolnych.
Wniesiono o:
- podjęcie działań mających na celu odpowiednie funkcjonowanie przeprawy,
- zapewnienie właściwego przeprowadzenia objazdów dróg,
- zwiększenie nadzoru nad realizacją zawieranych umów,
- podjęcie skutecznych działań zapewniających rzetelne dokumentowanie etapu przygotowania inwestycji,
- naliczenie i dochodzenie od wykonawców kar umownych
Pierwsze trzy wnioski zostały zrealizowane, dwa ostatnie są w trakcie realizacji.
Ustalenia NIK sprawiły, że Izba złożyła zawiadomienia do:
- prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa,
- CBA o działaniach noszących znamiona korupcyjne,
- Rzecznika dyscypliny finansów publicznych o naruszeniu ustawy o dyscyplinie finansów publicznych,
- Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego z uwagi na fakt, iż ZDW jest jednostką budżetową, finansowaną przez samorząd województwa, a nadzór nad nim sprawuje Zarząd Województwa.