Moderna, firma biotechnologiczna będąca pionierem w dziedzinie leków terapeutycznych i szczepionek opracowywanych z użyciem technologii mRNA, poinformowała, że rozpoczyna programy rozwojowe w zakresie opracowania 3 nowych szczepionek.
Działania te dobrze ilustrują przyspieszenie w wykorzystaniu w wakcynologii najnowszej technologii, której szlaki przecierają szczepionki przeciw COVID-19.
Dyrektor generalny firmy Moderna, Stéphane Bancel przyznał, że ze względu na pandemię, rok 2020 był wyjątkowo trudny, ale otworzył przed firmą nowe możliwości. Firma opracowała szczepionkę chroniącą przed COVID-19 oraz przystąpiła do realizacji równie ambitnych programów rozwojowych w ramach szczepień ochronnych. Moderna ogłosiła rozpoczęcie trzech nowych programów opracowania szczepionek bazujących na technologii mRNA – przeciw grypie sezonowej, wirusowi HIV i wirusowi Nipah. Poza szczepionkami, firma rozszerza zakres prac do łącznie 24 programów, w pięciu obszarach terapeutycznych.
Moderna opracowuje szczepionki przeciw chorobom wirusowym, głównie epidemicznym i pandemicznym, nad którymi prace przebiegają we współpracy z rządami i organizacjami non-profit. Firma prowadzi również badania nad szczepionkami przeciw tak powszechnym infekcjom, jak tym wywoływanym przez cytomegalowirusa (CMV: mRNA-1647), wirusa Epsteina-Barra (EBV: mRNA-1189), wirusa Zika (mRNA-1893) oraz wywołujących infekcje dróg oddechowych (COVID-19: mRNA-1273, syncytialny wirus oddechowy (RSV: mRNA-1345), ludzki metapneumowirus (hMPV), paragrypa typu 3 (PIV3: mRNA-1653) oraz grypa pandemiczna / H7N9 (mRNA-1851).
Prowadzone są również badania opracowania szczepionek przeciwnowotworowych, których działanie polega na stymulowaniu układu odpornościowego pacjenta antygenami uwzględniającymi mutacje specyficzne dla nowotworu, aby umożliwić układowi odpornościowemu wywołanie bardziej skutecznej odpowiedzi przeciwnowotworowej.
Szczepionka przeciw grypie (mRNA-1010, mRNA-1020, mRNA-1030)
Grypa sezonowa (typ A i typ B) występuje każdego roku w okresie jesieni i zimy, powodując choroby układu oddechowego i stanowiąc znaczne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej. WHO szacuje, że rocznie na świecie występuje około 3 000 000 – 5 000 000 ciężkich przypadków grypy oraz 290 000 – 650 000 zgonów spowodowanych grypą lub powikłaniami w jej następstwie. Każdego roku w Stanach Zjednoczonych około 8% populacji doświadcza objawów grypy, przy 140 000 – 810 000 przypadków hospitalizacji i 12 000-61 000 zgonów rocznie. W Stanach Zjednoczonych szacunkowe średnie obciążenie ekonomiczne grypą wynosi około 11 miliardów dolarów rocznie. W Polsce koszty bezpośrednie walki z grypą w roku bez epidemii szacowane są na ok. 43,5 mln zł, przy kosztach pośrednich rzędu ok. 836 mln zł. W roku o średniej zachorowalności na grypę koszty bezpośrednie wzrastają do 181 mln zł, a w roku z epidemią mogą wzrosnąć nawet do 730 mln zł.
Moderna planuje również opracowanie szczepionki skojarzonej przeciw grypie, SARS-CoV-2, RSV i ludzkiemu metapneumowirusowi (hMPV). Szczepionka powstanie na podstawie wielu kombinacji antygenów. W 2021 roku planowana jest pierwsza faza badań klinicznych.
Szczepionka przeciw HIV (mRNA-1644 i mRNA-1574)
HIV jest retrowirusem odpowiedzialnym za zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), czyli trwającą całe życie, postępującą chorobę, na którą do tej pory nie wynaleziono skutecznego leku. Około 38 milionów ludzi na świecie jest zakażonych HIV, z czego 1,2 miliona w Stanach Zjednoczonych. Każdego roku na świecie dochodzi do około 2 milionów nowych zakażeń, a około 690 000 ludzi umiera z powodu powikłań związanych z HIV / AIDS. W latach 2000-2015 na świecie na opiekę, leczenie i profilaktykę HIV wydano łącznie 562,6 miliardów dolarów.
Opracowanie szczepionki mRNA-1644 we współpracy z International AIDS Vaccine Initiative (IAVI) oraz Fundacją Billa i Melindy Gates stanowi nowatorskie podejście do strategii walki z HIV. Szczepionka będzie indukowała przeciwciała neutralizujące przeciw HIV-1 (bNAbs). Z kolei szczepionka mRNA-1574 jest oceniana we współpracy z National Institutes of Health (NIH). W 2021 roku zaplanowano rozpoczęcie badań klinicznych 1 fazy zarówno dla szczepionki mRNA-1644, jak i mRNA-1574.
Szczepionka przeciw wirusowi Nipah (NiV) (mRNA-1215)
NiV jest odzwierzęcym wirusem, do zakażenia dochodzi po kontakcie ze zwierzęciem, skażoną żywnością lub w drodze bezpośredniego kontaktu człowiek- człowiek. Powoduje szereg chorób, w tym układowe zapalenie naczyń, zapalenie płuc i zapalenie mózgu. Leczenie ciężkich powikłań oddechowych i neurologicznych NiV wymaga intensywnej terapii wspomagającej. Śmiertelność wśród zarażonych szacuje się na 40-75%. Ogniska NiV powodują znaczne obciążenie ekonomiczne dotkniętych regionów ze względu na zgony oraz interwencje zapobiegające dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa (np. ubój zakażonych zwierząt).
NiV od dwudziestu lat jest przyczyną izolowanych wybuchów epidemii w Indiach, Bangladeszu, Malezji i Singapurze. Znajduje się na liście WHO R&D Blueprint zagrożeń epidemicznych wymagających pilnych działań badawczo-rozwojowych. Szczepionka mRNA-1215 opracowywana przez Moderna przy współpracy z NIH Vaccine Research Center (VRC) daje nadzieje na opanowanie rozprzestrzeniania się NiV.
(Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny)