MOP, czyli miejsca obsługi podróżnych przy autostradach i drogach ekspresowych, stają się nierozłącznym elementem infrastruktury drogowej w Polsce.
Obecnie jest 230 MOP-ów wszystkich trzech kategorii i wraz z rozwojem sieci dróg szybkiego ruchu przybywają kolejne. Możemy na nich w trakcie podróży zaplanować niezbędną przerwę i odpoczynek, zatankować paliwo, zjeść posiłek, a na niektórych nawet przenocować w hotelu. W tekście wyjaśnimy, gdzie i dlaczego są budowane MOP-y, kto jest ich dzierżawcą i jak są wyposażone.
I, II, III…
To nie odliczanie do startu, a kategorie Miejsc Obsługi Podróżnych, jakie budowane są przy drogach szybkiego ruchu. GDDKiA zarządza MOP podstawowymi, czyli kategorii I z parkingami i toaletami.
MOP-y wyższej kategorii II zarządzane są przez dzierżawców. Na nich kierowcy mogą zatankować paliwo i skorzystać z obiektów gastronomicznych. MOP-y najwyższej kategorii III, również zarządzane są przez prywatne podmioty i dodatkowo mogą posiadać hotele.
MOP-y małe i duże. Skąd się biorą?
Planując długie odcinki autostrad lub dróg ekspresowych, GDDKiA przewiduje również lokalizację przyszłych miejsc obsługi podróżnych oddalonych od siebie o kilkadziesiąt kilometrów. Projektanci dokonując analizy przyszłego przebiegu drogi i rozmieszczenia MOP-ów z podziałem na kategorie, uwzględniają nie tylko wymogi wynikające z przepisów, ale też uwarunkowania terenowe, prognozy ruchu, rozmieszczenia innych MOP-ów na sieci czy też odległość od aglomeracji lub granic państwa. Lokalizacja MOP wraz z proponowanym przebiegiem drogi podlega konsultacjom społecznym, a ostatecznie jest przedmiotem zatwierdzenia w ramach Komisji Oceny Projektów Inwestycyjnych przy Generalnym Dyrektorze Dróg Krajowych i Autostrad. Zatwierdzony program budowy drogi stanowi podstawę do realizacji inwestycji, a więc i MOP. GDDKiA
„Średnia odległość pomiędzy MOP ze strefą usług jest w naszym kraju podobna jak w krajach o gęstszej sieci autostrad” – ta opinia Najwyższej Izby Kontroli potwierdza poprawność działań, które również pokrywają się z wytycznymi europejskimi dla sieci TEN-T, zgodnie z którymi miejsca obsługi użytkowników dróg powinny być zlokalizowane nie rzadziej niż co 100 km.
Od zielonego pola po parking ze stacją paliw, restauracją i hotelem
Niezależnie od kategorii MOP-u proces powstawania jego podstawowej wersji jest co do zasady taki sam. Wybrany przez GDDKiA wykonawca drogi realizuje również MOP kategorii I z parkingiem, toaletą i miejscem do odpoczynku. Ukończona droga wraz towarzyszącą jej infrastrukturą jest oddawana do użytku. Jeśli dany MOP ma być obiektem kategorii II lub III, to poprzez publiczny przetarg wyłaniamy jego dzierżawcę. Zapewnia to transparentność procesu oraz optymalizację przychodów Krajowego Funduszu Drogowego. Dzierżawca płaci GDDKiA czynsz dzierżawny składający się z części stałej oraz zmiennej uzależnionej od przychodów na danym MOP. W związku z powyższym dzierżawca, w oparciu o własny rachunek ekonomiczny, podejmuje decyzję o przystąpieniu do przetargu i realizacji wynikających z umowy obowiązków.
Jak zostać dzierżawcą?
Pierwsze przetargi na dzierżawę MOP ogłoszono w 2007 r i dotyczyły lokalizacji na autostradach A2 Konin – Stryków oraz A4 Wrocław – Katowice. Od tego czasu wydzierżawiono już 87 MOP-ów, z których 76 świadczy podróżnym usługi na najwyższym europejskim poziomie, a kolejnych jedenaście jest na etapie budowy. Wpływy z dzierżawy zasilają Krajowy Fundusz Drogowy, co przekłada się na kolejne kilometry dróg w Polsce.
Pomimo tych działań są jeszcze MOP-y, które w obecnych uwarunkowaniach ruchowych i rynkowych, nie stanowią biznesowej wartości dla operatorów. Przykładem jest część obiektów zlokalizowanych przy podkarpackim odcinku A4. Różne czynniki związane m.in. z cenami paliw na Ukrainie powodują, że autostrada w chwili obecnej nie jest atrakcyjnym rynkiem do lokalizacji stacji paliw. Trzeba jednak pamiętać, że drogi planowane są na lata, a etapowanie ich rozwoju, także w zakresie MOP, nie jest niczym nadzwyczajnym.
(GDDKiA)