Doskonale zachowane ślady dinozaurów zostały odkryte w kopalni odkrywkowej w Borkowicach w powiecie przysuskim na Mazowszu przez zespół polskich naukowców z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego oraz Uniwersytetu w Uppsali.
W konferencji prasowej prezentującej to znalezisko wziął udział wiceminister klimatu i środowiska, Główny Geolog Kraju, Piotr Dziadzio.
Wiceminister Piotr Dziadzio o odkryciu unikatowych skamieniałości na Mazowszu
– Odkrycie przez polskich naukowców nowych śladów dinozaurów ma ogromne znaczenie dla badań nad historią geologiczną naszego kraju. To najlepiej zachowane tropy z opisanych dotychczas w Polsce, dorównujące jakością najlepszym znanym okazom z Grenlandii, Ameryki Północnej, Afryki Południowej czy Chin – powiedział wiceminister Piotr Dziadzio, który zlecił i wspierał badania wykonywane w tym zakresie.
– To kolejne, ważne dla nauki odkrycie polskich geologów, a jednocześnie szansa na rozwój gospodarczy regionu oraz zwiększenie lokalnej atrakcyjności inwestycyjnej. Obecnie ważne jest zabezpieczenie cennego znaleziska dla zachowania potencjału zarówno naukowego, jak i turystycznego tego miejsca – dodał Główny Geolog Kraju.
– Kolejny raz udowodniono, że nauka i elementy badawcze są potrzebne i odgrywają istotną rolę w polskiej geologii – zwrócił uwagę.
Odkrycia tropów dinozaurów sprzed około 200 milionów lat dokonał w lipcu, wrześniu i październiku 2021 roku zespół polskich naukowców z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego i Uniwersytetu w Uppsali podczas realizacji zadania Państwowej Służby Geologicznej zleconego przez Głównego Geologa Kraju pt. „Koncepcja ochrony i ekspozycji stanowisk ze śladami dinozaurów na terenie planowanego geoparku Dolina Kamiennej, województwo świętokrzyskie”. Prace finansowane były przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz grant naukowy Swedish Research Council.
Liczba, a przede wszystkim jakość tropów przekracza wszystkie odkryte do tej pory ślady dinozaurów w Polsce. Znalezisko wskazuje na złożony zespół faunistyczny dinozaurów zamieszkujący ten obszar około 200 milionów lat temu, w okresie jury. Największe dotychczas zarejestrowane w Borkowicach ślady dinozaurów drapieżnych osiągają prawie 40 cm długości. Tropom towarzyszą także liczne odlewy kości dinozaurów.
Naukowcy wykonali dokumentację (fotografie i skany 3D) śladów i poddali je szczegółowej analizie. Dzięki doskonałemu stanowi zachowania naturalnych odlewów tropów możliwe będzie teraz odtworzenie z dużą dokładnością niektórych cech anatomicznych dinozaurów. Odkrycie to pozwoli także na lepsze rozpoznanie ważnego, wczesnojurajskiego etapu ewolucji dinozaurów.
W Polsce odkryto do tej pory wiele stanowisk i tropów dinozaurów, jednak od dłuższego czasu wydawało się, nie ma już większych szans na nowe spektakularne odkrycia pozostałości po jurajskich gadach. Odkrycie z Borkowic zmienia to przekonanie.
„Aby taki stan zachowania był możliwy, musiała nastąpić w krótkim czasie bardzo szczególna sekwencja wydarzeń: ustąpienie z tego obszaru wód laguny, odsłonięcie ilastego dna, wejście dinozaurów na wciąż plastyczny (ale niezbyt grząski) grunt, wyschnięcie podłoża i utrwalenie tropów (na co dowodem są szczeliny z wysychania przecinające niektóre tropy), ponowne szybkie zalanie obszaru i równie szybkie przykrycie powierzchni przez sedymentację ławicy piasku nasuwającej się bariery – przez co ślady zostały utrwalone jako naturalne odlewy” – twierdzi prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski z PIG-PIB.
W Borkowicach odkryto nie tylko tropy dinozaurów. Prawdziwie zaskakujące było odkrycie w tym stanowisku także ich kości zachowanych w formie pustek czy odlewów w piaskowcach, położonych ponad warstwą z tropami. Są to wyjątkowo cenne okazy i stanowią istotne dopełnienie wiedzy o różnorodności borkowickiego świata dinozaurów. Wśród fragmentów kości zostały znalezione również szczątki innych zwierząt lądowych oraz szczątki ryb.
Według odkrywców fauna dinozaurów z Borkowic należy do jednej z najbogatszych odnotowanych w osadach dolnojurajskich na świecie.
Jak podkreśla dr Grzegorz Niedźwiedzki:
„W śladach pozostawionych przez dinozaury można odczytać ich zachowanie i zwyczaje. I tak w Borkowicach mamy ślady pozostawione przez dinozaury biegnące, płynące, odpoczywające i siedzące na błotnistym osadzie oraz wiele enigmatycznych biogenicznych struktur, zapewne związanych z różnorodnymi aktywnościami życiowymi bytujących tam dinozaurów (np. ślady żerowania czy grzebania w osadzie). Znaleziska tropów wskazują na wyjątkowo złożony zespół faunistyczny zamieszkujący ten obszar”.
Dotychczas udało się w Borkowicach zabezpieczyć kilkaset tropów dinozaurów, reprezentujących co najmniej siedem różnych gatunków tych zwierząt, a perspektywy poszukiwawcze są daleko bardziej obiecujące. Liczba cennych obiektów, które przed dokonaniem odkrycia znalazły się w hałdach jest nieporównanie większa. Do ich wydobycia (waga bloków wynosi średnio kilkaset kilogramów, niektóre są kilkutonowe) konieczny będzie ciężki sprzęt i znaczne środki finansowe.
Stanowisko jest obecnie obszarem badań geologicznych, sedymentologicznych i paleontologicznych. Trwają także procedury administracyjne mające na celu ustanowienie stanowiska dokumentacyjnego i objęcie go ochroną. Koordynatorem obecnie prowadzonych i planowanych prac jest Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, a uczestniczą w nich także naukowcy i specjaliści od skanowania 3D z Polski i Szwecji.
(gov)