Nagroda Nobla w dziedzinie literatury za rok 2024 została przyznana południowokoreańskiej pisarce Han Kang „za jej intensywną prozę poetycką, która mierzy się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia”.
Han Kang urodziła się w 1970 r. w południowokoreańskim mieście Gwangju, a w wieku dziewięciu lat przeprowadziła się z rodziną do Seulu. Pochodzi z literackiego środowiska, jej ojciec był uznanym powieściopisarzem. Oprócz pisania poświęciła się również sztuce i muzyce, co odzwierciedla się w całej jej twórczości literackiej.
Tegoroczna laureatka Nobla w dziedzinie literatury Han Kang rozpoczęła karierę w 1993 r. publikacją szeregu wierszy w magazynie 문학과사회 („Literatura i społeczeństwo”). Jej debiut prozatorski miał miejsce w 1995 r., kiedy ukazał się zbiór opowiadań 여수의 사랑 („Miłość Yeosu”), po którym wkrótce potem pojawiło się kilka innych dzieł prozatorskich, zarówno powieści jak i opowiadań.
Przełom na arenie międzynarodowej Han Kang nastąpił wraz z powieścią 채식주의자 (2007; „Wegetarianka”, 2015). Napisana w trzech częściach książka przedstawia gwałtowne konsekwencje, które następują, gdy jej główna bohaterka Yeong-hye odmawia poddania się normom przyjmowania pokarmów. Jej decyzja o niejedzeniu mięsa spotyka się z różnymi, całkowicie odmiennymi reakcjami.
Fizyczną empatię laureatki Nagrody Literackiej Han Kang wobec ekstremalnych historii życiowych wzmacnia jej coraz bardziej naładowany metaforyczny styl.
희랍어 시간 („Greckie lekcje”, 2023) z 2011 roku to porywający portret niezwykłej relacji między dwojgiem wrażliwych osób. Młoda kobieta, która po serii traumatycznych doświadczeń straciła zdolność mówienia, nawiązuje kontakt ze swoim nauczycielem w starożytnej grece, który sam traci wzrok. Z ich wad rozwija się kruchy romans. Książka jest piękną medytacją na temat straty, intymności i ostatecznych warunków języka.
W powieści 소년이 온다 (2014; „Human Acts”, 2016) Han Kang oparła swoją narrację polityczną na wydarzeniu historycznym, które miało miejsce w mieście Gwangju, gdzie sama się wychowała i gdzie w 1980 roku południowokoreańskie wojsko dokonało masakry, w której zginęły setki studentów i nieuzbrojonych cywilów.
Próbując oddać głos ofiarom historii, książka konfrontuje ten epizod z brutalną aktualizacją i w ten sposób zbliża się do gatunku literatury świadka. Styl Han Kang, tak wizjonerski, jak i zwięzły, odbiega jednak od naszych oczekiwań wobec tego gatunku, a jej szczególnym wybiegiem jest umożliwienie duszom zmarłych oddzielenia się od ich ciał, pozwalając im w ten sposób być świadkami własnej zagłady. W pewnych momentach, na widok niezidentyfikowanych zwłok, których nie można pochować, tekst nawiązuje do podstawowego motywu „Antygony” Sofoklesa.
Twórczość nowo wyróżnionego laureata nagrody literackiej Han Kang charakteryzuje się podwójnym ujęciem bólu, związkiem między cierpieniem psychicznym i fizycznym, ściśle związanym z myśleniem Wschodu.
W opowiadaniu Han Kang 에우로파 (2012; „Europa”, 2019) narrator płci męskiej, sam w masce kobiety, czuje się pociągnięty do zagadkowej kobiety, która rozstała się z niemożliwym małżeństwem. Narracyjne „ja” pozostaje milczące, gdy jego ukochana pyta: „Gdybyś mógł żyć tak, jak pragniesz, co byś zrobił ze swoim życiem?” Nie ma tu miejsca ani na spełnienie, ani na zadośćuczynienie.
Laureatka Literatury 2024 Han Kang w swojej twórczości mierzy się z historycznymi traumami i niewidzialnymi zestawami reguł, a w każdym ze swoich dzieł obnaża kruchość ludzkiego życia. Ma wyjątkową świadomość związków między ciałem i duszą, żywymi i umarłymi, a w swoim poetyckim i eksperymentalnym stylu stała się innowatorką we współczesnej prozie.
Wszystkie Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury została przyznana 117 razy 121 laureatom Nagrody Nobla w latach 1901–2024.
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury 2023
Jon Fosse
„za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz temu, co niewypowiedziane”
Nagrody Nobla 2024. Terminarz
- Pokojowa Nagroda Nobla – piątek, 11 października, godz. 11:00
- Nauki ekonomiczne – poniedziałek, 14 października o godz. 11:45