Komary są uciążliwe nie tylko z prozaicznego powodu jakim jest nieprzyjemne „bzyczenie”, czy swędzenie, którego doznajemy zaraz po ich ukąszeniu.
Przede wszystkim dlatego, że przenoszą wiele poważnych chorób, które niejednokrotnie kończą się śmiercią.
Komar tygrysi (komar azjatycki) to owad, który pochodzi z Azji. Może przenosić liczne choroby, np. żółtą febrę, gorączkę Zachodniego Nilu czy wirus Zika. Komar tygrysi w ciągu ostatnich lat pojawił się m.in. w Niemczech i Czechach. Widziano go już także i w Polsce.
Wśród ponad 3000 znanych gatunków komarów, za przenoszenie chorób występujących u człowieka odpowiedzialne są komary z rodzaju Anopheles, Culex i Aedes spp.
Dotychczas udało się opracować szczepionki przeciw 3 chorobom wirusowym, którymi możemy zakazić się po ukąszeniu komara: żółtej gorączce, japońskiemu zapaleniu mózgu i dendze. Wszystkie są wywoływane przez wirusy z rodziny Flaviviridae.
- Żółta gorączka (inaczej żółta febra) to szczególnie niebezpieczna choroba przenoszona poprzez ukąszenie zakażonego wirusami komara z rodzaju Aedes, Haemagogus lub Sabethes. Choroba może przebiegać bezobjawowo, w ciężkich przypadkach prowadzi jednak do śmierci. Typowymi objawami są gorączka, bóle głowy, dreszcze, nudności, osłabienie, zażółcenie skóry i zaczerwienienie spojówek. Wśród ciężkich powikłań wymienia się uszkodzenie wątroby i nerek oraz krwawienia z przewodu pokarmowego (gorączka krwotoczna). Żółta gorączka występuje w strefie tropiku i subtropiku Afryki Subsaharyjskiej oraz Ameryki Środkowej i Południowej. Nie znamy skutecznego leku. Mamy skuteczną szczepionkę, która zawiera zawiera żywego osłabionego wirusa; podanie 1 dawki zapewnia odporność długotrwałą; okazanie świadectwa szczepienia stanowi warunek wjazdu do wielu krajów endemicznego występowania żółtej febry. Zalecane jest stosowanie repelentów, moskitier i innych środków ochrony przed komarami.
- Denga to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa dengi, należącego do rodziny Flaviviridae. Występują cztery typy serologiczne wirusa, co ma znaczenie dla przebiegu choroby. Wektorem zakażenia jest komar Aedes aegypti, rzadziej inne komary z rodzaju Aedes. Nie ma możliwości przeniesienia zakażenia bezpośrednio z człowieka na człowieka. Denga jest wiodącą przyczyną ciężkich zachorowań i zgonów wśród dzieci w gorącej strefie klimatycznej Azji Południowo-Wschodniej, Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Środkowej i Południowej oraz na wyspach Oceanii. Co roku rejestruje się ponad 400 milionów zachorowań, z czego ponad 500 tys. przechodzi w formę krwotoczną i 25 tys. osób umiera. Nie jest dostępne skuteczne leczenie przeciwwirusowe. W typowych przypadkach denga przebiega bezobjawowo (80%) lub łagodnie (10-15%). Dorośli przechodzą chorobę nieco ciężej od dzieci, z silniej zaznaczonymi objawami ogólnymi, powiększeniem węzłów chłonnych i wątroby. Wyróżnia się trzy główne postaci kliniczne choroby: ostry stan gorączkowy, gorączka denga, gorączka krwotoczna denga. Od 2016 r. dostępna jest szczepionka przeciw dendze stosowana w krajach endemicznego występowania choroby. Szczepionka chroni przeciw 4 z 5 znanych serotypów wirusa dengi. Zaleca się jej podawanie osobom zamieszkującym obszary wysokiego ryzyka zachorowania na gorączkę denga, w celu zapobiegania powtórnym zakażeniom. Zalecane jest również stosowanie repelentów, moskitier i innych środków ochrony przed komarami.
- Japońskie zapalenie mózgu to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa, którego rezerwuarem są brodzące ptaki na terenach podmokłych i trzoda chlewna w rejonach wiejskich. Wektorem zakażenia są komary z rodzaju Culex i Aedes. Japońskie zapalenie mózgu występuje na Dalekim Wschodzie, w Azji Południowo-Wschodniej, w Indiach, na Sri Lance, w Pakistanie, Nepalu, Papui Nowej Gwinei. Większość przypadków choroby (99%) przebiega bezobjawowo lub w formie łagodnych objawów grypopodobnych (gorączka, bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe). U około 1% zakażonych obserwuje się ciężką postać choroby z objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie mózgu, objawy oponowe, zaburzenia świadomości, niedowłady), ze śmiertelnością sięgającą 30%. Powikłaniem po przebytej chorobie może być ataksja, parkinsonizm, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia psychiczne. Mamy skuteczną inaktywowaną szczepionkę, jest zalecana dla osób dorosłych, młodzieży, dzieci i niemowląt od 2 m.ż. planujących wyjazd do krajów, gdzie występuje zwiększone ryzyko zachorowania. Zalecane jest stosowanie repelentów, moskitier i innych środków ochrony przed komarami.