Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (NIW-CRSO) kontynuuje szczegółowe kontrole dotacji udzielonych przed 13 marca stowarzyszeniom i fundacjom.
Audyt wykazał szereg nieprawidłowości. Część z dotowanych w poprzednich latach organizacji musi zwrócić publiczne środki – na razie to 2,2 mln zł. Odstąpiono również od podpisania nowych umów o łącznej wartości 5 mln zł.
Nieprawidłowości i ich konsekwencje
Wskutek kontroli prowadzonych od lutego br. w Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (NIW-CRSO) dyrektor Instytutu Michał Braun podjął szereg decyzji mających na celu odzyskanie środków z nieprawidłowo udzielonych lub nieprawidłowo rozliczonych dotacji.
- Środki mają oddać m.in. Fundacja Polska Wielki Projekt, Macierz Polonii i Stowarzyszenie Dumni z Polski.
- Z uwagi na stwierdzone nieprawidłowości odstąpiono także od podpisania umów na ok. 5 mln złotych i anulowano dotychczasową listę 700 ekspertów. We wtorek (18 czerwca) zostanie ogłoszony nowy, transparentny nabór na ekspertów do programów prowadzonych przez NIW.
Podczas ostatnich audytów w NIW-CRSO ustalono następujące fakty:
- Michał Płatek, działacz PiS i asystent ministra Piotra Glińskiego, ocenił rekordową liczbę 802 wniosków, podczas gdy średnia na eksperta to kilkadziesiąt projektów do oceny. „Zarobił” na tym ponad 130 000 zł. Równolegle świadczył Narodowemu Instytutowi Wolności usługi prawne w ramach umowy zlecenia. Pozostawał w głębokim konflikcie interesów, podejmując się oceny wniosków organizacji, z którymi był związany. Jako członek komisji konkursowych programów NIW-CRSO bezprawnie inicjował zmiany na listach rankingowych.
- Mariusz G., uwikłany w aferę wizową, otrzymał na rzecz Fundacji Instytut Świętokrzyski dotację o wartości 150000 zł, która miała być przeznaczona na uruchomienie portalu typu watchdog. Portal ten ma zaledwie kilku obserwujących. Dyrektor Michał Braun podjął decyzję o odebraniu całej dotacji i odstąpieniu od podpisania umowy z inną fundacją utworzoną niedawno przez Mariusza G.
- Fundacja Dumni z Elbląga, beneficjent programu „WillaPlus”, została zobowiązana do zwrotu 500 000 złotych uzyskanych od NIW w ramach projektu Aktywna młodzież w województwie Warmińsko-Mazurskim. Mimo wcześniejszej zapowiedzi kontroli prezes fundacji nie wpuścił kontrolera NIW-CRSO do siedziby organizacji.
NIW planuje dalsze kontrole, w tym prowadzone krzyżowo we współpracy z innymi instytucjami.
Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych postawił dwa zarzuty kierującym Instytutem przed 13 marca 2024 roku. Rozprawa przed Komisją Orzekającą przy Szefie KPRM odbędzie się jeszcze w tym miesiącu. Przygotowywane są kolejne zawiadomienia do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych.
Nowy dyrektor NIW-CRSO
13 czerwca 2024 roku, decyzją Marka Krawczyka, wiceministra ds. społeczeństwa obywatelskiego, Michał Braun został wybrany w otwartym konkursie na pięcioletnią kadencję na stanowisko dyrektora Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Ekspert i praktyk w dziedzinie partycypacji publicznej, samorządu i III sektora otrzymał silny mandat społeczny na podstawie wieloetapowego, transparentnego konkursu, w którym brało udział łącznie 13 kandydatek i kandydatów.
– Nowy dyrektor postrzega instytut jako apolityczną w decyzjach i transparentną w procedurach część struktur wykonawczych państwa. Dotyczy to przede wszystkim dyscypliny finansów publicznych, ale także praworządności i celowości działań – mówił podczas konferencji prasowej w KPRM wiceminister Marek Krawczyk.
Poza szczegółowymi działaniami kontrolnymi Michał Braun, jeszcze jako pełniący obowiązki dyrektora, wprowadził szereg usprawnień w procedurach konkursowych, zwiększając ich przejrzystość. Jako pracodawca wprowadził wiele zmian korzystnych dla pracowników.
– Moje cele jako nowego dyrektora NIW-CRSO są jasne: chcę, aby Narodowy Instytut Wolności świecił przykładem transparentności i gospodarności oraz partnerskiej współpracy z III sektorem. NIW może stać się punktem odniesienia dla innych instytucji grantodawczych – podkreślał Michał Braun.
Nowy dyrektor będzie kontynuował kluczowe zmiany, które dotyczą m.in. zasad przyznawania dotacji, wyboru ekspertów oceniających wnioski oraz zwiększenia partycypacji NGO w funkcjonowanie NIW-CRSO.
– Prowadzimy działania związane z rozliczeniem wszelkich nieprawidłowości, które związane były z działalnością poprzedniej dyrekcji i polityków PiS, którzy także ponoszą odpowiedzialność za funkcjonowanie NIW-CRSO do marca tego roku. Jednocześnie koniecznie są działania mające na celu odbudowę zaufania do instytucji publicznych i organizacji pozarządowych – mówił Michał Braun.
Po odwołaniu ze stanowiska Wojciecha Kaczmarczyka przez Minister Agnieszkę Buczyńską, Michał Braun przejął obowiązki dyrektora NIW-CRSO. Zaraz po objęciu funkcji (13 marca br.) złożył rezygnację ze stanowiska, która weszła w życie po trzech miesiącach. 13 czerwca został rozstrzygnięty otwarty konkurs na stanowisko nowego dyrektora NIW-CRSO.