Eurodeputowani wezwali Komisję Europejską do powstrzymania się od zatwierdzenia węgierskiego KPO.
Komisja proponuje zawieszenie 65% zobowiązań na trzy programy operacyjne w ramach polityki spójności, na kwotę szacowaną na 7,5 mld euro. Co stanowi ponad jedną trzecią węgierskiej spójności, oraz zakaz zaciągania zobowiązań prawnych z tzw. trusty interesu publicznego. Środki uwzględniają środki zaradcze przedłożone przez Węgry.
Uwagi komisarza UE ds. budżetu Johannesa Hahna podczas odczytów Kolegium w sprawie ochrony budżetu UE na Węgrzech
„Odbyliśmy dzisiaj doskonałą dyskusję i mogę powiedzieć, że Kolegium podjęło jednomyślną decyzję w sprawie kolejnego kroku w procedurze dotyczącej Węgier na podstawie rozporządzenia w sprawie warunkowości.
Jak wiecie, mamy cały zestaw narzędzi z różnymi metodologiami, chroniącymi praworządność. To pierwsza sprawa w ramach Mechanizmu Warunkowego, która weszła w życie 1 stycznia 2021 r. i ma na celu ochronę interesów finansowych Unii, czyli dotyczy naruszeń praworządności zagrażających wykorzystywaniu i zarządzaniu środkami unijnymi.
Jak potwierdziła przewodnicząca von der Leyen w orędziu o stanie Unii z tego tygodnia, Komisja będzie również chronić nasz budżet poprzez mechanizm warunkowości.
W tym właśnie duchu Komisja proponuje Radzie środki mające na celu ochronę budżetu Unii przed naruszeniami zasad praworządności na Węgrzech.
Ta sprawa rozpoczęła się, gdy w kwietniu tego roku Komisja powiadomiła Węgry o naszych obawach związanych z naruszeniami zasad praworządności, które stwarzają ryzyko, a jest to ważne, ponieważ chodzi o zakres budżetu UE. Dotyczą one:
- systematyczne nieprawidłowości oraz braki i słabości w zamówieniach publicznych;
- niewystarczające rozwiązywanie konfliktów interesów i obaw dotyczących trustów interesu publicznego;
- uchybienia w skutecznym prowadzeniu dochodzeń i ścigania w sprawach dotyczących funduszy unijnych;
- oraz niedociągnięcia w ramach antykorupcyjnych.
W lipcu Komisja poinformowała Węgry, jakie budżetowe środki ochrony zaproponuje Radzie, chyba że Węgry opracują odpowiednie środki naprawcze w celu rozwiązania problemów, które zasygnalizowaliśmy.
W okresie letnim Węgry zobowiązały się do podjęcia 17 środków zaradczych w celu przeciwdziałania zagrożeniom dla budżetu UE. Są one szczegółowo omówione i ocenione w komunikacie, który właśnie przyjęliśmy.
Dzięki tym środkom Węgry podjęły ważne i publiczne zobowiązania we właściwym kierunku. W rzeczywistości liczą się wyniki. Przykłady:
- nowy i niezależny Organ ds. Uczciwości o szerokich uprawnieniach,
- antykorupcyjna grupa zadaniowa z silnym zaangażowaniem wyspecjalizowanych organizacji pozarządowych,
- modyfikacja kodeksu karnego umożliwiająca kontrolę sądową orzeczeń prokuratorów,
- systematyczne korzystanie z narzędzia do eksploracji danych i oceny ryzyka Komisji Arachne (w ten sposób podaje się do wiadomości publicznej, kto otrzymuje jakie fundusze unijne), jest to kwestia, którą od lat forsujemy również z naszymi państwami członkowskimi i będzie ona podlegać modyfikacji naszego rozporządzenia finansowego,
- zmiany w ustawie o zamówieniach publicznych w celu wyjaśnienia zasad mających zastosowanie do trustów interesu publicznego. Reforma systemu oświadczeń majątkowych wysokiego szczebla urzędników publicznych (ministrów, sekretarzy stanu, posłów).
Aby uznać te środki zaradcze za „odpowiednie”, Komisja musi być w stanie stwierdzić, że położą one kres zidentyfikowanym zagrożeniom dla budżetu UE i interesów finansowych UE.
Nasz wniosek jest taki, że proponowane środki zaradcze mogą co do zasady być w stanie rozwiązać problemy opisane w zgłoszeniu, jeśli zostaną prawidłowo określone w odpowiednich ustawach i przepisach oraz odpowiednio wdrożone.
Jednak ważne szczegóły proponowanych środków nadal wymagają ustalenia i oceny, w szczególności sposobu, w jaki ich kluczowe elementy zostaną odzwierciedlone w rzeczywistych tekstach prawnych. Jest to naturalne, ponieważ terminy i terminy wynikające z tego rozporządzenia są – słusznie – bardzo napięte. Ponadto kilka problemów zidentyfikowanych przez Komisję wymaga nie tylko zmian w ramach prawnych, ale także konkretnych zmian w praktyce, co wymaga więcej czasu na osiągnięcie konkretnych wyników.
W związku z tym w ocenie Komisji utrzymuje się ryzyko dla budżetu na tym etapie. Dlatego nie możemy stwierdzić, że budżet UE jest wystarczająco chroniony. W związku z tym Komisja zaproponowała Radzie środki w oczekiwaniu na realizację kluczowych etapów wdrażania.
Komisja proponuje zawieszenie 65% zobowiązań na trzy programy operacyjne w ramach polityki spójności, na kwotę szacowaną na 7,5 mld euro – co stanowi ponad jedną trzecią węgierskiej spójności, oraz zakaz zaciągania zobowiązań prawnych z tzw. trusty interesu publicznego. Środki uwzględniają środki zaradcze przedłożone przez Węgry.
Komisja będzie teraz monitorować sytuację. Węgry zobowiązały się do pełnego poinformowania Komisji o wdrożeniu środków zaradczych do 19 listopada, co również przedstawiono w harmonogramie opublikowanym w naszym wniosku.
Naszym ostatecznym celem w ramach tego mechanizmu jest, aby budżet nie był już zagrożony i mamy nadzieję, że osiągniemy to jak najszybciej poprzez odpowiednie reformy na Węgrzech.
Dziś pokazujemy moc tego nowego narzędzia ochronnego w rozwiązywaniu problemów: widzieliśmy znaczny ruch na poziomie zobowiązań reformatorskich. Jednocześnie nasza propozycja do Rady jest w równym stopniu wyrazem, że wstrzymamy środki na ochronę budżetu, jeśli obiecane poprawki nie zostaną zastosowane.”