Populacja morświna w Morzu Bałtyckim jest krytycznie zagrożona wyginięciem – pozostało już tylko ok. 500 osobników.
Na morświny czyha wiele zagrożeń, takich jak przyłów – przypadkowe złowienie w sieci rybackie i śmierć w wyniku uduszenia, zakłócenia powodowane przez podwodny hałas czy zanieczyszczenia chemiczne.
W Międzynarodowy Dzień Bałtyckiego Morświna (16 maja), zwracamy szczególną uwagę na problem przyłowu, który jest uznawany za główną przyczynę śmiertelności tych ssaków morskich powodowanej przez działania człowieka.
WWF wzywa bałtyckie państwa członkowskie do przestrzegania prawnego obowiązku ochrony bałtyckich morświnów przed przyłowem. Ponieważ w tej populacji pozostało zaledwie kilkaset zwierząt, śmierć nawet jednego osobnika może mieć znaczący negatywny wpływ na jej zdolność do odtworzenia się. Aby zapobiec wyginięciu morświna w Morzu Bałtyckim, trzeba zminimalizować przyłów – najlepiej do zera! W tym celu należy wprowadzić odpowiednie środki ochronne, a wymogi prawne co do ich wdrożenia istnieją w obecnym prawodawstwie Unii Europejskiej.
Natura 2000 – program sieci obszarów objętych ochroną na terytorium UE jest kwintesencją unijnych wysiłków na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i zagrożonych gatunków. Poza samym utworzeniem obszarów Natura 2000, kluczowe jest wdrażanie w nich konkretnych środków ochronnych. Obszary, w których morświn jest przedmiotem ochrony muszą być skutecznie zarządzane, aby przyczynić się do osiągnięcia celu jakim jest uzyskanie dobrego stanu tej populacji. Należy jednak pamiętać, że oprócz tego, morświny powinny być skutecznie chronione w całym zasięgu występowania populacji.
Ponadto, obowiązujące rozporządzenie UE w sprawie środków technicznych w rybołówstwie powinno zostać skutecznie wdrożone, aby chronić gatunki wrażliwe przed przypadkowym złowieniem w sieci rybackie. Wdrożenie tych środków to absolutne minimum jakiego oczekuje się od państw członkowskich w zakresie przestrzegania obowiązków wynikających z Dyrektywy siedliskowej (Art. 12) w odniesieniu do waleni.
Dlaczego więc państwa członkowskie nie podejmują wystarczających działań w celu ochrony tej krytycznie zagrożonej populacji?!
Proces, prowadzony obecnie w grupie regionalnej bałtyckich państw członkowskich BALTFISH, mający na celu uzgodnienie środków do wdrożenia w celu skutecznej ochrony morświna przed przyłowem, to nasza szansa na uratowanie jedynego bałtyckiego walenia. Jednak tylko pod warunkiem, że przyjęte środki będą wystarczająco ambitne.
Równolegle trwa także proces rewizji rozporządzenia UE w sprawie kontroli rybołówstwa, co jest okazją dla decydentów do uzgodnienia przepisów wspomagających ochronę wrażliwych gatunków przed przypadkowym złowieniem. Stanowi on okazję do wprowadzenia zdalnego monitoringu elektronicznego, w tym m.in. kamer na statkach rejestrujących połowy, w celu zebrania obecnie brakujących danych na temat skali przyłowu.
„Brak działań w zakresie wprowadzenia w życie naukowych rekomendacji, które mogą ochronić bałtyckie morświny oraz brak wykorzystania istniejących już ram prawnych, zagrażają przetrwaniu tej populacji. Wdrożenie skutecznych środków zarządzania w całym zasięgu występowania tej populacji waleni to jedyna szansa, jaką mamy na jej odbudowę w Bałtyku” – mówi Justyna Zajchowska, starsza specjalistka ds. ochrony ekosystemów morskich, WWF Polska
Rekomendacje WWF ws. ochrony bałtyckiego morświna przed przyłowem dla ministrów ds. rybołówstwa i grupy BALTFISH są zgodne z doradztwem Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES), która zaleca podjęcie następujących działań:
Czasowe lub przestrzenne wyłączenie połowów sieciami stawnymi (ang.static nets), m.in. sieciami skrzelowymi w morskich obszarach chronionych, w których morświn jest przedmiotem ochrony.
Stosowanie akustycznych urządzeń odstraszających (pingerów) na sieciach stawnych w pozostałym zasięgu występowania populacji.
Ponadto, sugerują zabezpieczenie finansowania ze źródeł takich jak m.in. Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR) na testowanie alternatywnych narzędzi połowowych, bezpiecznych dla ssaków morskich oraz na rekompensaty dla rybaków w związku z możliwymi ograniczeniami połowów sieciami stawnymi.
Tylko niezwłoczne podjęcie działań może zapobiec wyginięciu morświnów żyjących w Morzu Bałtyckim. Ochrona tej krytycznie zagrożonej populacji jest prawnym i moralnym obowiązkiem każdego nadbałtyckiego kraju i każdego z nas!
(WWF)