Zawieszenie broni w Strefie Gazy to długo oczekiwane rozwiązanie dla dzieci i rodzin, które przez ponad rok znosiły bombardowania i niedostatki, a także dla zakładników w Gazie oraz ich rodzin w Izraelu, którzy również wiele wycierpieli.
19 stycznia 2025 r. po 15 miesiącach konfliktu oficjalnie rozpoczęło się zawieszenie broni między Izraelem a Hamasem. Sytuacja ludności cywilnej na miejscu jest tragiczna. Od października 2023 roku w Strefie Gazy zginęło 14 tysięcy dzieci. Dziesiątki tysięcy zostało rannych lub trwale okaleczonych. Traumatyczne przeżycia na stałe odcisnęły piętno na delikatnej psychice najmłodszych. Wiele straciło swoje rodziny – zostały osierocone i pozostają bez opieki. Życie większości zależy od dostaw pomocy humanitarnej – długofalowej i systematycznej.
Zawieszenie broni sprawiło, że dla pomocy humanitarnej otwarto przejścia graniczne, co – mamy nadzieję – pozwoli zwiększyć jej skalę. 19 stycznia ciężarówki z wodą, zestawami higienicznymi i artykułami żywieniowymi wjechały do Strefy Gazy przez przejście graniczne Kerem Shalom.
Zbombardowane zostały dziesiątki tysięcy budynków mieszkalnych, szkoły, szpitale i meczety. W wielu z nich dzieci i dorośli szukali schronienia.
Tylko 16 z 36 szpitali częściowo funkcjonuje, ale brakuje paliwa i zaopatrzenia medycznego. Operacje przeprowadzane są bez znieczulenia, a chorzy nie otrzymują koniecznych leków.
Dzieci trafiają do szpitali z poważnymi poparzeniami, otwartymi ranami i uszkodzeniami ciała wymagającymi amputacji. Kobiety opuszczają szpitale w ciągu kilku godzin po porodzie, rodzą w domach i na ulicach, wśród gruzów. Dzieci umierają przez choroby, przed którymi uratowałyby je szczepienia. Do lipca WHO odnotowało prawie milion przypadków ostrych infekcji dróg oddechowych oraz setki tysięcy przypadków ostrej biegunki i żółtaczki.
Aż 96% Palestyńczyków w Strefie Gazy – ponad 2 miliony ludzi – doświadcza braku bezpieczeństwa żywnościowego, w tym prawie pół miliona ludzi w katastrofalnych warunkach. Większość kobiet w ciąży i karmiących je zbyt mało, a żywność, do której ma dostęp, ma najniższą wartość odżywczą. Konsekwentnie od grudnia 2023 roku aż 90% dzieci poniżej 2. roku życia nie otrzymuje żywności dostosowanej do wieku, co przyczynia do zahamowania ich wzrostu i rozwoju oraz prowadzi do niedożywienia.
Dorośli ograniczają swoje posiłki, aby zapewnić więcej jedzenia dzieciom – ale nawet to nie wystarcza. Osłabione głodem dzieci są też bardziej podatne m.in. na ostrą biegunkę, która jeszcze bardziej pogłębia niedożywienie. Z kolei to, nieleczone, prowadzi do śmierci dzieci.
Szacuje się, że zniszczone lub uszkodzone zostało 67% infrastruktury wodno-sanitarnej, a na jedną osobę przypada między 2 a 9 litrów wody dziennie – to ilość, która musi wystarczyć do picia, mycia się i gotowania. Dzieci są zmuszone do picia zanieczyszczonej wody, co prowadzi do chorób i odwodnienia. Co najmniej 90% dzieci poniżej 5 roku życia cierpiało z powodu przynajmniej jednej choroby zakaźnej, m.in. biegunki czy chorób skóry.
Warunki sanitarno-higieniczne są katastrofalne, szczególnie w miejscach dużych skupisk ludzi wewnętrznie przesiedlonych. Tam na jedną toaletę przypada kilkaset osób. Brak dostępu do toalet i częsta defekacja na zewnątrz – ale też przepełnione wysypiska śmieci i brak odpowiedniego zabezpieczania i likwidacji odpadów medycznych – zwiększają ryzyko epidemii chorób, w tym polio, cholery i przewlekłej biegunki. To stwarza bezpośrednie zagrożenie życia najmłodszych.
Codzienne życie dzieci w Strefie Gazy wypełnione jest strachem i przemocą.
Szacuje się, że około 19 000 dzieci może być rozdzielonych z rodzinami lub pozbawionych opieki – w wyniku ataków czy nagłych, wielokrotnych ewakuacji. Już kilkuletnie dzieci muszą zadbać o młodsze rodzeństwo, gdy w wyniku działań zbrojnych zostają osierocone.
Trwający konflikt odciska silne piętno na delikatnej psychice dzieci. Doświadczają poważnej traumy, która objawia się lękiem, zaburzeniami snu, koszmarami, niezdolnością do mówienia czy wycofaniem. Permanentny stres może też prowadzić do chorób przewlekłych, autoimmunologicznych i rozwojowych.
Nowy rok nie przyniósł zmiany dzieciom w Strefie Gazy
W pierwszym tygodniu 2025 roku w Strefie Gazy zginęło co najmniej 74 dzieci, które zostały zabite podczas nocnych ataków w Gazie i Khan Younis, a także na południu, w Al Mawasi – w strefie wskazanej jako „bezpieczna”.
„Dla dzieci w Strefie Gazie nowy rok przyniósł więcej śmierci i cierpienia z powodu ataków, niedostatku i rosnącego narażenia na zimno. Zbyt długo czekamy na zawieszenie broni. Zbyt wiele dzieci zginęło lub straciło bliskich w tragicznym początku nowego roku” – powiedziała Catherine Russell, Dyrektor Generalna UNICEF.
„Już dawno ostrzegaliśmy, że niewystarczające schronienie, brak dostępu do żywności i opieki zdrowotnej, zła sytuacja sanitarna, a teraz także zimowe warunki zagrażają życiu dzieci w Gazie, szczególnie noworodkom i najmłodszym z problemami zdrowotnymi” – dodała.
Ponad milion dzieci mieszka w Strefie w prowizorycznych namiotach, a wiele rodzin zostało przesiedlonych w ciągu ostatnich 15 miesięcy, narażając dzieci na ekstremalne ryzyko. Od 26 grudnia z powodu hipotermii zmarło ośmioro niemowląt i noworodków.
Sytuacja humanitarna w Gazie wymknęła się spod kontroli. Liczba ciężarówek z pomocą wpuszczanych na teren Strefy pozostaje niewystarczająca, aby zaspokoić nawet najbardziej podstawowe potrzeby. Wraz z załamaniem się porządku publicznego pomoc humanitarna jest coraz częściej rozkradana i z coraz większym trudem trafia do potrzebujących.
Kilka pozostałych działających szpitali jest przeciążonych. Zniszczenie infrastruktury cywilnej sprawiło, że rodziny mają trudności z dostępem do żywności, czystej wody, usług sanitarnych i opieki zdrowotnej. Szpital Kamal Adwan, jedyna placówka medyczna z oddziałem pediatrycznym w północnej części Strefy, nie działa od czasu nalotu pod koniec ubiegłego miesiąca. To jeszcze bardziej pogorszyło już i tak trudne warunki opieki medycznej w regionie.
Strony konfliktu i społeczność międzynarodowa muszą podjąć pilne działania, aby zakończyć przemoc, złagodzić cierpienie i zapewnić zwolnienie wszystkich zakładników, zwłaszcza pozostałej dwójki dzieci. Rodziny potrzebują zakończenia tego niewyobrażalnego cierpienia i rozpaczy. Wzywamy wszystkie strony konfliktu do przestrzegania zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego, w tym do zaprzestania ataków na ludność cywilną, pracowników humanitarnych i infrastrukturę cywilną; zaspokojenia podstawowych potrzeb ludności cywilnej; oraz ułatwienia szybkiego, bezpiecznego i niezakłóconego dostępu pomocy. Ponawiamy również nasze wezwanie do natychmiastowej poprawy bezpieczeństwa, także w przypadku transportów z pomocą, aby umożliwić pracownikom humanitarnym bezpieczne dotarcie do potrzebujących. Dostawa tego zaopatrzenia jest kwestią życia i śmierci dla dzieci w Gazie.
Oświadczenie Catherine Russell, Dyrektor Generalnej UNICEF:
„Wojna przyniosła przerażające skutki dla dzieci w Gazie – według doniesień co najmniej 14,5 tys. z nich zginęło, kolejne tysiące zostały ranne, a według szacunków 17 tys. zostało pozbawionych opieki rodziców lub oddzielonych od nich. Prawie milion osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów.
Skala potrzeb humanitarnych jest ogromna, a UNICEF i nasi partnerzy są gotowi zwiększyć zakres naszej pomocy. Zawieszenie broni musi wreszcie umożliwić pracownikom humanitarnym bezpieczne wdrożenie tak pilnie potrzebnej masowej pomocy na terenie Strefy Gazy. Obejmuje to nieograniczony dostęp do wszystkich dzieci i rodzin z podstawowym wyżywieniem i wsparciem żywieniowym, opieką zdrowotną i psychospołeczną, czystą wodą i usługami sanitarnymi, edukacją oraz wsparciem finansowym, a także wznowienie transportów komercyjnych.
W obliczu załamania się podstawowych usług w całej Gazie musimy działać szybko, aby ratować życie i pomagać dzieciom w powrocie do normalności.
Mniej niż połowa z 36 szpitali w Gazie jest sprawna, co zwiększa ryzyko wybuchu chorób zakaźnych i zagraża życiu dzieci. Wydajność produkcji wody sięga niespełna 25%. Niemal wszyscy z 2,1 mln mieszkańców tego terytorium borykają się z poważnym brakiem bezpieczeństwa żywnościowego. Uszkodzonych lub zniszczonych zostało 95% budynków szkolnych w Gazie.
Niezwykle istotne jest, aby strony w pełni przestrzegały zawieszenia broni i pozwoliły na dostarczenie odpowiedniego poziomu pomocy do Strefy Gazy przez wszystkie sprawdzone punkty wjazdowe. Pilnie musi być zapewnione bezpieczeństwo. To umożliwi UNICEF zwiększenie liczby badań przesiewowych oraz leczenie dzieci cierpiących na niedożywienie, przeprowadzenie szczepień dla 420 tys. dzieci poniżej 5. r.ż. oraz wsparcie w zapobieganiu wybuchom chorób, takich jak polio, odra czy cholera.
Ponadto UNICEF stanowczo apeluje do stron o pilne wypracowanie trwałego politycznego rozwiązania, które priorytetowo potraktuje prawa i dobro dzieci z obecnych i przyszłych pokoleń.
Wojna w Gazie kosztowała najmłodszych zbyt wiele. Musimy działać teraz i współpracować na rzecz lepszej przyszłości dla wszystkich dzieci.”
(źr. UNICEF)