Miasto Łódź powstało nad rzeczką zwaną dziś Łódka. Gdzie biły jej źródła? Kiedy zanikły?
Jest jedyna taka szkoła w Łodzi, która na swym terenie ma… staw. I to nie byle jaki – najpewniej pamięta czasy, gdy na łódzkiej Sikawie biły źródła rzeki Łódki. Mieszkańcy Stoków i Sikawy mówią, że staw przy szkole na ulicy Janosika był od zawsze i nie wysycha nawet w największe upały. Nie jest jedynym stawem w obszarze źródliskowym rzeki Łódki.
Nazwa osiedla „Sikawa” pochodzi od podmokłego terenu, gdzie biły źródła i wypływały liczne strumienie. Położone na łódzkich wzniesieniach Sikawa i Stoki to rejon Łodzi, gdzie swój początek miała nie tylko Łódka, ale i Jasień, Ner czy Stoczanka. Ich źródła zanikły wraz z wycięciem okolicznych lasów i obniżeniem poziomu wód podziemnych, czerpanych rabunkowo przez zakłady włókiennicze.
Czy są jeszcze jakieś ślady po źródłach Łódki?
Obszar źródliskowy Łódki najpewniej znajdował się gdzieś miedzy ulicami Janosika, Listopadową, Beskidzką a Chałubińskiego. Rzeczka wypływała spod dwóch stokowskich wzniesień – przecinała obecną ulicę Brzezińską na wysokości ulicy Giewont. Do dziś zachował się przepust rzeczki pod Brzezińską.
W archiwach ZWIK Łódź zachował się też plan regulacji górnego odcinka Łódki oraz budowy kanalizacji deszczowej na Sikawie. Na mapie zaznaczono zlewnię rzeczki. Na jej skraju, przy szkole, na ulicy Janosika, jest staw. Na mapie z 1904 roku wrysowano rów odchodzący od stawu w kierunku ulicy Brzezińskiej. Rów ten również dostrzeżemy na mapie z 1909 roku inżyniera Williama Heerleina Lindleya, który projektował miejską sieć kanalizacyjną i wodociągową. Inżynier Lindley na najwyższych stokowskich wzgórzach zaprojektował kilka zbiorników.
Gromadzona w nich woda miała zaopatrywać mieszkańców w wodę oraz służyć do płukania miejskiej sieci kanalizacyjnej. Jako że Stoki i Sikawa górują nad centrum Łodzi, to woda ze zbiorników miała spływać grawitacyjnie do śródmieścia. Ostatecznie z planów Lindleya zrealizowano tylko budowę zbiorników wody pitnej na Stokach.
Rzeka Łódka przecinała ulicę Zjazdową i płynęła mniej więcej wzdłuż ulicy Beskidzkiej, w kierunku Wojska Polskiego i dalej Starego Miasta. Za ulica Zjazdową zobaczyć można odkryty kanał rzeki, który przebiega w znacznym zagłębieniu terenu – to jedyny zachowany do dziś fragment jej pradoliny. Dawne doliny łódzkich rzek są chronione przed zabudową dzięki miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego.
Rzeka Łódka ginie pod ziemią w krytym kanale na wysokości ulicy Źródłowej, pojawia się znów w Parku na Zdrowiu, w którym zbiera swój największy dopływ: Bałutkę. Łódka miała kilka dopływów. Te, które już zanikły to: Ciek z Moskulików, struga Łodzia, Ciek od Piotrkowskiej, bezimienny ciek płynący od ulicy Lutomierskiej, Suchy Ner. Nieco wody płynie w dopływach Łódki: Stoczance i Bałutce. Współcześnie rzeka Łódka niesie tylko wody z opadów deszczu, roztopów śniegu oraz wody drenażowe.
