- Rząd przywraca budżetowi państwa właściwą konstytucyjnie rangę podstawowego aktu zarządzania finansami państwa i transparentność oraz kontrolę parlamentarną nad gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych.
- Planując budżet na 2025 rok skupiono się na priorytetach rządu zapewniając środki na bezpieczeństwo, rozwój gospodarczy i wsparcie obywateli.
Przywracanie zasadniczej roli ustawy budżetowej
Rząd podjął działania zmierzające do przywrócenia właściwej konstytucyjnie rangi budżetowi państwa, m.in. poprzez:
- ujęcie w budżecie państwa spłaty zobowiązań z tytułu obligacji wraz z odsetkami Polskiego Funduszu Rozwoju oraz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, nieuwzględnianych poprzednio w budżecie,
- ograniczenie przekazywania skarbowych papierów wartościowych mających charakter wydatków,
- prezentowanie planów funduszy rządowych umiejscowionych w Banku Gospodarstwa Krajowego w uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej.
Dzięki temu ustawa budżetowa ponownie zacznie pełnić funkcję podstawowego aktu zarządzania finansami państwa. Celem rządu jest przywrócenie transparentności i kontroli parlamentarnej i społecznej nad gromadzeniem oraz wydatkowaniem środków publicznych.
Bezpieczeństwo Polski
W budżecie oraz planie Funduszu wsparcia Sił Zbrojnych na rok 2025 zabezpieczono rekordowe środki na obronę narodową w wysokości 186,6 mld zł, co stanowi 4,7% planowanego w założeniach do budżetu PKB roku 2025. Dla porównania w latach 2022-2024 wydatki na obronność wyniosły odpowiednio 3,0%, 4,2%, 4,2%.
Na modernizację zabezpieczenia granicy z Białorusią przeznaczone zostanie ponad 0,5 mld zł.
Gospodarka i rozwój – środki na kluczowe inwestycje
W budżecie na 2025 rok rząd zapewni środki na wsparcie transformacji energetycznej, w tym 4,6 mld zł na budowę pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Kontynuuje programy infrastrukturalne, w tym drogowe i kolejowe.
Finansuje kluczowe inwestycje m.in. budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego i programy „Polska 100 minut” oraz Kolej+.
Wzrost nakładów inwestycyjnych finansowanych przez sektor publiczny wyniesie 9,3 % r/r w ujęciu nominalnym.
Przeznaczy dodatkowe 24,8 mld zł na reformę finansów samorządów. Dzięki tym środkom samorządy będą mogły też wykorzystać środki z KPO.
Wspiera również przedsiębiorców zabezpieczając środki m.in. na likwidację naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne od zbycia środków trwałych i 1,6 mld zł na miesięczne wakacje od ZUS.
Wsparcie obywateli
W budżecie na 2025 rok rząd przeznaczy:
- ponad 221,7 mld zł na ochronę zdrowia (łącznie z NFZ). Rekordowy wzrost nakładów na ochronę zdrowia zgodnie z ustawą o blisko 31 mld zł, tj. 16,1%,
- 0,5 mld zł na realizację programu in vitro (w ramach nakładów na ochronę zdrowia),
- 8,4 mld zł na realizację świadczeń „Aktywny rodzic”,
- 62,8 mld zł na program „Rodzina 800+”,
- 4,8 mld zł na składki na ubezpieczenie społeczne dla rodziców na urlopach wychowawczych i macierzyńskich,
- 7,1 mld zł na świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnościami oraz na świadczenia pielęgnacyjne,
- nie mniej niż 3,2 mld zł na rentę wdowią,
- 31,5 mld zł na wypłatę dodatkowych rocznych świadczeń pieniężnych (tzw. 13. i 14. emerytury),
- 24,2 mld zł na waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych,
- ok. 2,5 mld zł na kontynuację programów „Dobry start”, „Za życiem”, „Aktywny Maluch” i „Mama 4+”.
Uwarunkowania makroekonomiczne
Inwestycje w ramach odblokowanych środków z KPO będą jednym z czynników pobudzających wzrost PKB. W 2025 r. spodziewane jest wyraźne ożywienie gospodarcze, a PKB w ujęciu realnym przewiduje się, że w przyszłym roku wzrośnie o 3,9% r/r.
W 2025 r. prognozujemy, że średnioroczna inflacja wyniesie 5,0%. W kolejnych latach spodziewany jest stopniowy spadek inflacji do celu inflacyjnego NBP i wyniesie odpowiednio 3,1% w 2026 r. i 2,6% w 2027 r.
Dochody
Prognozowane dochody w 2025 r. wyniosą 632,6 mld zł, względem prognozy wykonania 2024 r. wyraźnie wzrosną dochody z:
- VAT o 50,1 mld zł,
- CIT o 9,2 mld zł,
- akcyzy o 8,4 mld zł.
W związku z reformą finansów samorządów, w stosunku do przewidywanego wykonania budżetu za 2024 rok nastąpi spadek dochodów ogółem o 9,8 mld zł. W roku 2025 dochody podatkowe budżetu państwa spadną o 6,9 mld zł w ujęciu nominalnym.
Deficyt budżetu państwa
Deficyt budżetu państwa na 2025 r. wyniesie 289 mld zł (7,3% PKB). W warunkach porównywalnych z ustawą budżetową na 2024 r. deficyt wyniósłby 180,8 mld zł (4,6% PKB).
Deficyt BP w 2024 r i 2025 r. (w % PKB)
Budżet państwa na 2025 rok obejmuje:
- spłatę 63,2 mld zł zobowiązań z tytułu obligacji wraz z odsetkami:
- Polskiego Funduszu Rozwoju S. A. (34,7 mld zł) wyemitowanych w roku 2020 na sfinansowanie rządowego programu „Tarcz Finansowych” oraz,
- przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 w latach 2020-2023 (28,5 mld zł) bez narażania Skarbu Państwa na wyższe koszty pozyskania finansowania dłużnego niż koszty pozyskania kapitału przez Skarb Państwa;
- skutki projektu nowej ustawy o dochodach JST;
W efekcie tej reformy jednostki samorządu terytorialnego otrzymają większe dochody z tytułu udziałów w podatkach PIT i CIT, a dochody własne samorządów z tego tytułu będą w istotnym stopniu niezależne od wprowadzanych zmian systemowych w podatkach dochodowych – na skutek reformy sytuacja budżetu państwa pogorszy się o 24,8 mld zł przy jednoczesnej poprawie o ww. kwotę finansów samorządów;
- wydatki budżetu państwa na zdrowie to 45 mld zł, (w tym ustawowy wzrost nakładów o 10,2 mld zł). Łącznie z NFZ wydatki na zdrowie przekroczą 221,7 mld zł;
- efekt ograniczenia finansowania przez mechanizm przekazywania skarbowych papierów wartościowych.
Deficyt sektora GG i dług publiczny
Prognozuje się, że deficyt sektora GG w 2025 r. wyniesie 5,5 % PKB. Prognozowany deficyt jest zgodny z krajowymi regułami fiskalnymi, w szczególności ze stabilizującą regułą wydatkową, wyznaczającą maksymalny limit wydatków dla niemal całości sektora instytucji rządowych i samorządowych (GG).
Przy przyjętych założeniach, w tym uwzględniając limit deficytu zapisany w projekcie ustawy budżetowej na 2025 rok, relacja państwowego długu publicznego do PKB wyniesie 43,3% w 2024 r., a następnie wzrośnie do 47,9% w 2025 r., pozostając bezpiecznie poniżej progu ostrożnościowego 55% określonego w ustawie o finansach publicznych.
Przewidywana relacja do PKB długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (wg definicji UE) wyniesie 54,6% na koniec 2024 r. i 59,8% na koniec 2025 r., czyli poniżej wartości referencyjnej zawartej w traktacie o funkcjonowaniu UE na poziomie 60%.
W projekcie ustawy budżetowej na 2025 rok przyjęto:
- prognozę dochodów budżetu państwa w kwocie 632,6 mld zł,
- limit wydatków budżetu państwa na poziomie 921,6 mld zł,
- deficyt budżetu państwa w wysokości nie większej niż 289 mld zł,
- deficyt sektora finansów publicznych (definicja UE) na poziomie ok. 5,5% PKB,
- dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (definicja UE) na poziomie 59,8% PKB.