Obrona powietrzna, wzmocnienie wschodniej granicy, ochrona wód terytorialnych i zwiększenie bezpieczeństwa cybernetycznego to najważniejsze postulaty Polski w dyskusji nad unijną obronnością.
Premier Donald Tusk przedstawił je podczas nieformalnego spotkania przywódców Unii Europejskiej, które odbyło się w Brukseli. Głównym celem spotkania była debata na temat rozwoju obronności i wzmocnienia bezpieczeństwa w Unii Europejskiej. Omówione priorytety posłużą do wypracowania Białej Księgi o Przyszłości Obronności UE. Przywódcy podjęli także dyskusję na temat stosunków transatlantyckich i współpracy unijno-brytyjskiej.
Inwestycje w unijne bezpieczeństwo
Jednym z kluczowych tematów podjętych podczas nieformalnego szczytu przywódców unijnych była kwestia wzmacniania bezpieczeństwa. Polska przedstawiła kluczowe postulaty dotyczące przyszłości europejskiej obronności.
„Jestem bardzo dumny z tego, że polsko-grecka inicjatywa dotycząca obrony powietrznej Europy oraz „Tarcza Wschód” na rzecz ochrony wschodniej granicy Unii Europejskiej, znalazły zrozumienie u wszystkich rozmówców” – mówił premier podczas konferencji z przewodniczącym Rady Europejskiej i przewodniczącą Komisji Europejskiej.
Zgoda była również co do tego, że Europa musi inwestować w obronność, aby zwiększyć odpowiedzialność za swoje bezpieczeństwo. Wszyscy przywódcy wyrazili gotowość do przyśpieszenia prac nad konkretnymi rozwiązaniami w tym zakresie.
“Do wspólnych zadań Unii Europejskiej będzie należała ochrona wód terytorialnych i mórz – Bałtyku, ale też Morza Północnego” – zapowiedział Donald Tusk w Brukseli.
Nakłady, które kraje członkowskie przeznaczają na obronność, powinny być wyższe. Dzisiaj średnia unijna to około 2% PKB. Nasz kraj już teraz wydaje 4,7% PKB. Budżet Unii Europejskiej w tym zakresie również wymaga dalszego zwiększenia.
“Chcę zbadać i wykorzystać pełen zakres elastyczności w nowym pakcie stabilności i wzrostu, aby umożliwić znaczący wzrost wydatków na obronność” – mówiła przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.
Istotne jest także większe wsparcie sektora obronnego przez międzynarodowe instytucje finansowe, w tym Europejski Bank Inwestycyjny (EBI).
Europejskie priorytety w zakresie obronności
Choć przywódcy UE w Brukseli spotkali się w nieformalnej formule, debata była z perspektywy Polski bardzo obiecująca i owocna. Przywódcy europejscy przygotowali wytyczne dotyczące obronności, które posłużą do przygotowania Białej Księgi o Przyszłości Obronności UE.
„Omówiliśmy intencje całej dwudziestki siódemki państw dotyczące konieczności przyspieszenia prac nad uzbrojeniem Europy, uczynieniem Europy bardziej bezpiecznej, a także intencje co do pełnej solidarności z państwami Unii i z Ukrainą” – powiedział Donald Tusk.
“Komisja przedstawi dokument dotyczący przyszłości europejskiej obronności do marca. Ten dokument będzie stanowił dla krajów członkowskich podstawy podejmowania niezbędnych decyzji w czerwcu” – wyjaśniła Ursula von der Leyen.
Inwestycje w sektor obronny umożliwią Unii Europejskiej zwiększenie konkurencyjności na arenie międzynarodowej.
Solidarność z Danią i Ukrainą
Unijni przywódcy wyrazili również solidarne wsparcie Danii w jej konflikcie ze Stanami Zjednoczonymi w kwestii Grenlandii. Dla Unii Europejskiej integralność terytorialna jest czymś bezdyskusyjnym. To najwyższy priorytet całej wspólnoty.
“Wszyscy, którzy jednomyślnie wsparli Danię, byli świadomi ewentualnych konsekwencji. To bardzo ważne, żeby nasze słowa o solidarności nie były sloganami, tylko były świadomym podjęciem potencjalnych wyzwań” – tłumaczył Prezes Rady Ministrów.
Kluczową kwestią jest w dalszym ciągu zapewnienie wsparcia Ukrainy, która walczy z rosyjskim agresorem. Unijna pomoc wojskowa powinna mieć charakter długoterminowy.
“My Europejczycy już dostarczyliśmy wsparcie Ukrainie o wartości 134 miliardów euro i będziemy nadal dostarczać to wsparcie, ponieważ jesteśmy zdeterminowani, aby wspierać Ukrainę tak długo jak to konieczne i wszelkimi niezbędnymi sposobami” – zapewnił António Costa.
Istotne są europejskie inwestycje w badania i rozwój technologii w zakresie obronności. Europa może również w tym zakresie współpracować z Ukrainą.
Współpraca transatlantycka
Dla Europy istotna jest także ścisła współpraca z NATO i wzmacnianie więzów transatlantyckich. Unijne inicjatywy w zakresie obronności powinny być zgodne ze standardami i wymaganiami NATO.
W nieformalnym spotkaniu przywódców wziął udział Sekretarz Generalny NATO Mark Rutte.
“Partnerstwo strategiczne Unii Europejskiej z NATO jest kluczowe, aby zapewnić bezpieczeństwo transatlantyckie. Większość organizacji nadal będzie współpracować i wzmacniać się nawzajem” – mówił przewodniczący Rady Europejskiej.
“Rozmawialiśmy o naszym partnerstwie transatlantyckim, które pozostaje naszą najważniejszą relacją – fundamentalną dla pokoju, bezpieczeństwa i dobrobytu. […] Unia Europejska przygotowana jest na silny, ale konstruktywny dialog ze Stanami Zjednoczonymi” – dodała Ursula von der Leyen.
Wcześniej w Brukseli Donald Tusk apelował do unijnych przywódców o zdrowy rozsądek w kwestii zapowiedzi prezydenta USA Donalda Trumpa dotyczącej nałożenia ceł na towary z Unii Europejskiej.
„Polska będzie tym państwem, które będzie nawoływało do zdrowego rozsądku. Wszystkie próby prowadzenia „wojen celnych” byłyby nieporozumieniem” – apelował szef polskiego rządu.
Unia nie powinna wprowadzać żadnych ograniczeń i restrykcji w kwestii wydawania pieniędzy na amerykańskie uzbrojenie. Stawką jest bezpieczeństwo całej Europy.
Wielka Brytania – sojusznik UE
W 2020 roku Wielka Brytania opuściła Unię Europejską, jednak nadal pozostaje kluczowym partnerem do współpracy m.in. w zakresie bezpieczeństwa.
„Jako prezydencja zainicjowaliśmy dzisiejszą, brytyjską część spotkania. Niezależnie od Brexitu i jego konsekwencji, Wielka Brytania musi być jak najbliżej współpracować z UE w zakresie bezpieczeństwa” – powiedział Tusk.
Z tego względu gościem specjalnym posiedzenia był premier Zjednoczonego Królestwa Keir Starmer.
“Od czasu Brexitu nie było lepszych relacji pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską. Na pewno będziemy w stanie ograniczyć do minimum konsekwencje naszego rozstania sprzed kilku lat” – podkreślił Prezes Rady Ministrów.
Kolejne spotkanie Rady Europejskiej zaplanowane jest w terminie 20-21 marca 2025 roku.