Unia Europejska ma 27 członków. Nowe kraje chcą do niej dołączyć, ale jakie kryteria muszą spełnić?
Kraj musi spełniać szereg kryteriów, aby móc przystąpić do UE. Przede wszystkim musi znajdować się w Europie. Ponadto musi obowiązywać w nim demokracja, gospodarka wolnorynkowa i poszanowanie wartości UE.
UE opiera się na sześciu głównych wartościach, które stanowią podstawę naszego społeczeństwa. Są to:
- Poszanowanie godności ludzkiej
- Wolność
- Demokracja
- Równość
- Praworządność
- Poszanowanie praw człowieka, w tym praw mniejszości
Wartości UE są wspólne dla krajów UE i zapewniają, że w naszym społeczeństwie obowiązują pluralizm, tolerancja, sprawiedliwość, solidarność, niedyskryminacja i równość. Są one zapisane w artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej.
Jako warunek przystąpienia kraj musi przyjąć wszystkie prawa UE i zgodzić się na przyjęcie euro w przyszłości.
Jeśli państwo członkowskie nie przestrzega tych zasad, UE może zareagować na kilka sposobów – dany kraj może zostać ukarany grzywną, jeśli nie stosuje prawa UE we właściwy sposób; gdy narusza prawa człowieka lub praworządność, jego prawo do głosowania lub fundusze unijne mogą zostać zawieszone.
Jeśli uważasz, że Twoje prawa UE zostały naruszone, możesz:
- zwrócić się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
- napisać petycję do Parlamentu Europejskiego
Obecnie rozmowy o przystąpieniu do UE prowadzi pięć krajów: Albania, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia i Turcja.
Bałkany Zachodnie: kolejny kierunek rozszerzenia Unii Europejskiej?
Państwa Bałkanów Zachodnich mogą jako następne dołączyć do Unii Europejskiej.
Długookresowym celem Unii Europejskiej jest przystąpienie państw Bałkanów Zachodnich. Jednak między krajami i instytucjami UE nie ma zgody co do tego, jakiego postępu muszą one dokonać i jak szybko mogą przystąpić.
O które państwa chodzi?
Kraje kandydujące to obecnie Albania, Macedonia Północna, Czarnogóra i Serbia. Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo są uważane za potencjalnych kandydatów.
Kraje te już korzystają z finansowania UE, doradztwa politycznego, a także umów o stabilizacji i stowarzyszeniu, zapewniających daleko idący dostęp do rynku wewnętrznego UE.
Krajem kandydującym oprócz krajów Bałkanów Zachodnich jest również Turcja, jednak posłowie do PE wezwali do zawieszenia negocjacji z powodu obaw o sytuację polityczną w tym kraju.
Jakie państwa mogą kandydować do UE?
O członkostwo w UE może ubiegać się każde europejskie państwo szanujące demokratyczne wartości UE. Państwo takie musi także posiadać stabilne instytucje gwarantujące demokrację i rządy prawa, sprawną gospodarkę rynkową oraz zdolność do podejmowania i wykonywania obowiązków wynikających z członkostwa w UE.
Jak przebiega proces rozszerzenia?
Kraj zainteresowany przystąpieniem do UE musi zgłosić wniosek do Rady (państw członkowskich), która następnie zwraca się do Komisji Europejskiej o dokonanie oceny zdolności kandydata do spełnienia ww. wymienionych kryteriów. Jeżeli opinia Komisji jest pozytywna, Rada musi przyjąć mandat negocjacyjny. Wtedy następuje formalne otwarcie negocjacji, które prowadzone są w 35 obszarach tematycznych.
Po zakończeniu negocjacji zostaje podpisany traktat o przystąpieniu, który musi zostać ratyfikowany przez wszystkie państwa członkowskie UE oraz sam kraj kandydujący.
Jaka jest rola Parlamentu Europejskiego?
Posłowie debatują nad rocznymi sprawozdaniami w sprawie poszczególnych państw członkowskich i przyjmują rezolucje w tej sprawie. To okazja to wymiany poglądów i zidentyfikowania obszarów wymagających szczególnej uwagi.
Zgoda Parlamentu Europejskiego jest wymagana, by dane państwo kandydujące mogło zostać członkiem UE.
Rozwój sytuacji
6 lutego 2018 roku Komisja Europejska opublikowała dokument strategiczny w sprawie rozszerzenia, w którym podaje 2025 r. jako przybliżoną datę przystąpienia Serbii i Czarnogóry do Unii Europejskiej. Tego samego dnia przedstawiciele KE dyskutowali o strategii z posłami podczas debaty plenarnej w Strasburgu.
Posłowie z zadowoleniem przyjęli strategię, ale podkreślili również potrzebę reform na Bałkanach Zachodnich.
Przywódcy UE potwierdzili swoje poparcie dla tych krajów i przedstawili szereg inicjatyw mających na celu wsparcie regionu podczas szczytu UE-Bałkany Zachodnie w Brdo pri Kranju w Słowenii 6 października 2021 roku.
Parlament stale popiera przystąpienie krajów Bałkanów Zachodnich do UE. W rezolucji przyjętej w czerwcu 2020 r. posłowie wezwali UE do zintensyfikowania działań, aby proces rozszerzenia dla tych krajów zakończył się sukcesem.
W rezolucji z października 2019 r. Parlament wyraził rozczarowanie, że Albania i Macedonia Północna nie były w stanie rozpocząć rozmów akcesyjnych, podkreślając, że proces rozszerzenia odegrał decydującą rolę w stabilizacji Bałkanów Zachodnich.
(PE)