Pod pomnikiem Bohaterów Getta Warszawskiego przed Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN odbyły się uroczystości związane z rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim.
Przedstawiciele władz miasta, środowisk artystycznych i delegacji zagranicznych złożyli kwiaty, a w całej Warszawie zabrzmiały syreny upamiętniające zryw sprzed 81 lat.
W 1940 r. Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół miliona Żydów ze stolicy i okolic. Uwięzieni w getcie, umierali wskutek głodu, chorób, niewolniczej pracy i ginęli w egzekucjach. Latem 1942 r. została zorganizowana Wielka Akcja likwidacyjna. Niemcy wywieźli z getta do ośrodka zagłady w Treblince blisko 300 tysięcy Żydów.
Wśród tych, którzy pozostali, narodziła się idea zbrojnego oporu. 19 kwietnia 1943 r. dwa tysiące Niemców wkroczyło do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z konspiracyjnych – Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). Powstańcy, pod dowództwem Mordechaja Anielewicza, byli wycieńczeni i słabo uzbrojeni. Wielu wiedziało, że nie mają szans, ale wolało zginąć w walce, by ocalić swoją godność.
Akcja żonkile
Aby uczcić pamięć bohaterek i bohaterów, którzy zginęli w walce o wolność, wolontariusze rozdają w ramach Akcji Żonkile papierowe kwiaty. Można ich spotkać na terenie całego miasta. Celem tej inicjatywy jest przywracanie pamięci o powstaniu w getcie warszawskim.
Żonkile stały się symbolem tego dnia za sprawą jednego z ocalałych z getta – Marka Edelmana, ostatniego dowódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej. 19 kwietnia, w rocznicę powstania, składał bukiet żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta na Muranowie. Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci o powstaniu.
Powstanie w getcie warszawskim
Powstanie w getcie warszawskim jest jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii wojennej Warszawy. 19 kwietnia 1943 r., niemieckie oddziały wspierane przez czołgi i wozy pancerne weszły do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Tego dnia warszawscy Żydzi stawili zbrojny opór Niemcom.
Kilkaset słabo uzbrojonych bojowców i bojowniczek wystąpiło przeciw rasistowskiej machinie śmierci nazistowskich Niemiec. Bohaterski zryw ludzi, którzy mieli świadomość, że ich walka skazana jest na porażkę, ale woleli śmierć w walce. Powstanie w Getcie Warszawskim było pierwszym miejskim powstaniem przeciwko Niemcom w okupowanej Europie. Żydzi i Żydówki z Getta Warszawskiego dali światu świadectwo swej woli walki, to nie śmierć była dla nich najważniejsza, lecz to jak i za co się umiera.
Walki trwały niespełna miesiąc. Zostały zakończone 16 maja 1943 r., kiedy to Niemcy wysadzili w powietrze Wielką Synagogę. Powstanie w getcie warszawskim było największym zbrojnym zrywem podjętym przez Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. Rocznicę powstania w getcie warszawskim upamiętnia akcja „Żonkile” organizowana corocznie 19 kwietnia.
19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim rozpoczęło się powstanie, będące największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a także pierwszym wielkomiejskim powstaniem w okupowanej Europie.
Powstanie w getcie warszawskim – rys historyczny
Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 r. w momencie rozpoczęcia zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta w wigilię żydowskiego święta Pesach. Kiedy 2 tys. Niemców wkroczyło do getta, przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW).
Powstanie jako silny opór zbrojny trwało trzy dni. W następnych dniach słabo uzbrojeni bojownicy ŻOB i ŻZW ukrywali się, próbując stawiać opór oddziałom SS, Wehrmachtu, policji bezpieczeństwa i formacjom pomocniczym. Niemcy palili dom po domu, szukali z psami schronów i wyprowadzali z nich ludzi na Umschlagplatz, a następnie wysyłali do obozów.
8 maja 1943 r. w schronie przy ul. Miłej 18 samobójstwo popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z grupą kilkudziesięciu bojowników. Nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać z płonącego getta.
16 maja, na rozkaz Jürgena Stroopa, komendanta policji i SS, Niemcy wysadzili wielką synagogę na ulicy Tłomackie, która znajdowała się w miejscu obecnego placu Bankowego. Było to symboliczne zakończenie likwidacji żydowskiej dzielnicy w okupowanej przez Niemców Warszawie.