14 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
14 czerwca 1940 r. z więzienia w Tarnowie Niemcy przetransportowali do obozu w Auschwitz grupę 728 Polaków, między innymi żołnierzy kampanii wrześniowej. Był to pierwszy masowy transport więźniów do nowo założonego obozu. Dzień ten uznawany jest za początek działalności obozu koncentracyjnego Auschwitz.
Więźniom nadano numery, ogolono głowy i wydano pasiaki z naszytym czerwonym trójkątem i literą „P”.
Pierwotnie obóz był przeznaczony głównie dla polskiej inteligencji, członków niepodległościowej konspiracji oraz innych osób zatrzymanych w łapankach ulicznych i akcjach prewencyjnych. W pierwszym transporcie znalazło się wielu studentów, harcerzy, uczniów szkół średnich, a także osoby, które próbowały przedostać się przez zieloną granicę na Słowację i dalej, do Francji – do Wojska Polskiego odtwarzanego tam przez gen. Władysława Sikorskiego. Z tej grupy wojnę przeżyło 325 osób. Pozostałych zamordowano lub przepadli bez wieści.
W 2006 r. Sejm złożył hołd pamięci ofiar wszystkich nazistowskich zbrodni i ustanowił 14 czerwca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych. W uchwale przywołano nazwiska posłów na Sejm z czasów II Rzeczypospolitej, którzy w Auschwitz stracili życie.
W 2015 roku Izba, jak podkreślili posłowie, „w imię prawdy historycznej”, zmieniła nazwę święta. Od tamtej pory 14 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Nowa nazwa jednoznacznie wskazuje sprawców zbrodni popełnianych na terytorium okupowanej Polski.
W uchwale z 2006 r. Izba przypomniała słowa papieża Benedykta XVI, który podczas pielgrzymki do Polski odwiedził teren byłego niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz. „Łączymy się w uczuciach ze słowami papieża Benedykta XVI o nauce, która dla przyszłości ludzkości płynie z miejsca, gdzie nienawiść do ludzi doszła do swych najdalszych granic” – głosi treść dokumentu.
W styczniu 2020 r. z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu, Auschwitz odwiedziła marszałek Sejmu Elżbieta Witek. W towarzystwie przewodniczącej Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych Nancy Pelosi oraz marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego złożyła wieniec przy Ścianie Straceń.
Marszałek Sejmu w Krakowie złożyła też kwiaty na grobie Romana Ingardena w 50. rocznicę jego śmierci.
W uroczystościach z okazji 80. rocznicy pierwszego transportu polskich więźniów do KL Auschwitz wziął udział także prezydent Andrzej Duda.
Rano w podziemiach kościoła w Centrum św. Maksymiliana w Harmężach prezydent zwiedził wystawę pt. „Klisze Pamięci. Labirynty” stworzoną przez byłego więźnia Auschwitz Mariana Kołodzieja. Następnie wziął udział we mszy świętej w tutejszym Kościele pw. Matki Bożej Niepokalanej.
Na terenie Małopolskiej Uczelni Państwowej im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu przed tablicą upamiętniającą pierwszy transport do Auschwitz Andrzej Duda złożył wieniec ku pamięci poległych, a na pobliskich torach, którymi byli przywożeni polscy więźniowie – bukiet biało-czerwonych róż.
– Ta ziemia woła o pamięć. Woła o to, by nigdy coś takiego się nie wydarzyło, żeby już żaden człowiek nie ważył się wyrządzić drugiemu takiego bezmiaru niewyobrażalnego zła – mówił Andrzej Duda.
Prezydent RP odwiedził Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz złożył wieniec przed ścianą śmierci byłego obozu Auschwitz.