POLSKA

78. rocznica wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau. Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Obchody

27 stycznia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Był ustanowiony w 2005 r. przez Zgromadzenie Narodowe ONZ w rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau dla uczczenia pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego zamordowanych przez Niemców podczas II wojny światowej.

Likwidacja i wyzwolenie KL Auschwitz

Już od sierpnia 1944 roku do połowy stycznia 1945 roku z KL Auschwitz ewakuowano około 65 tys. więźniów i więźniarek, wśród nich niemal wszystkich przebywających w obozie Polaków, Rosjan i Czechów (ok. 15 tys. osób). Zatrudniono ich w różnych zakładach przemysłowych na terenie Trzeciej Rzeszy. W drugiej połowie 1944 roku władze SS przystąpiły także do zacierania śladów i niszczenia dowodów zbrodni popełnionych w Auschwitz. We wrześniu, październiku i listopadzie zgładzono część więźniów Żydów z tzw. Sonderkommando, zmuszanych do obsługi krematoriów i komór gazowych, którzy byli bezpośrednimi świadkami eksterminacji.

W połowie stycznia 1945 roku Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację obozu. Od 17 do 21 stycznia z KL Auschwitz i jego podobozów w pieszych kolumnach ewakuacyjnych wyprowadzono z obozu około 58 tys. więźniów. Zarówno piesze, jak i kolejowe trasy ewakuacyjne usłane zostały tysiącami zwłok więźniów zastrzelonych oraz zmarłych z wycieńczenia lub przemarznięcia. Ocenia się, że w trakcie całej akcji zginęło co najmniej 9 tys. więźniów, choć ich liczba może sięgać nawet 15 tys.

20 stycznia 1945 roku wysadzono krematoria: II i III, a 26 stycznia – znajdujące się dotąd w stanie pełnej zdatności do użytku krematorium V. 23 stycznia podpalono tzw. Kanadę II – kompleks baraków-magazynów z mieniem pozostałym po ofiarach eksterminacji. W niepewnej sytuacji znalazło się blisko 9 tys. więźniów, w większości chorych i skrajnie wyczerpanych, pozostawionych w obozie macierzystym (Stammlager, Auschwitz I), Birkenau (Auschwitz II) i podobozach. Nie nadawali się oni do ewakuacji pieszej, dlatego władze SS dążyły do ich zgładzenia. Pomiędzy wymarszem z obozu ostatnich kolumn ewakuacyjnych, a nadejściem żołnierzy Armii Czerwonej, SS zdążyła wymordować m.in. w podobozach: „Fürstengrube” w Wesołej, „Tschechowitz-Vacuum” w Czechowicach i „Blechhammer” w Blachowni Śląskiej około 700 żydowskich więźniów. Wyzwolenia doczekało ok. 7 tys. więźniów.

Niemiecki nazistowski obóz KL Auschwitz-Birkenau w ciągu niemal pięciu lat istnienia pochłonął około 1,1 mln ofiar z 1,3 mln wszystkich więźniów. Około 90% z nich stanowili Żydzi pochodzący z całej Europy. Śmierć w obozie poniosło także co najmniej 70 tys. Polaków, 20 tys. Romów, 15 tys. jeńców sowieckich oraz 10-15 tys. więźniów innych narodowości.

1 listopada 2005 r. rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ został ustanowiony Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Oświadczenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych w 78. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau

„27 stycznia 1945 roku zamknięta brama niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau otworzyła się przed siedmioma tysiącami więźniów zniewolonych przez nieludzki, totalitarny i zbrodniczy reżim nazistowskich Niemiec.

Auschwitz-Birkenau to tylko jeden z wielu obozów zagłady tworzonych w czasie II wojny światowej przez niemiecką III Rzeszę, a jednocześnie najbardziej rozpoznawalny symbol i miejsce ludobójstwa i męczeństwa na świecie. Dzisiaj skłaniamy głowę w hołdzie przed ponad milionem ofiar – Żydów, Polaków, Roma i Sinti, oraz wszystkich innych, pochodzących z całej okupowanej Europy, jak również przed zmniejszającą się z każdym rokiem grupą Ocalonych, którym dane było przeżyć ten pamiętny dzień.

27 stycznia, data która od 2005 r. jest obchodzona jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu, nie może nie skłaniać do refleksji na temat współczesnych wyzwań, które dobitnie pokazują, że świat, kilkadziesiąt lat po zbrodni, która okryła mrokiem europejską cywilizację i silnie naznaczyła XX wiek, wciąż wymaga naprawy oraz stałego zaangażowania w obronę takich wartości jak pokój, prawda i wolność od nienawiści. Jest smutnym paradoksem, że państwo odwołujące się do tradycji „wyzwoliciela” Auschwitz-Birkenau, w wywołanej na Ukrainie wojnie ucieka się do aktów bestialstwa i zbrodni nie widzianych w Europie od pamiętnego 1945 r., a wezwania do fizycznej eksterminacji przedstawicieli sąsiadującego narodu wciąż rezonują, zatruwając ludzkie umysły i serca.”

Obchody święta

Centralne obchody 18. Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu, upamiętniające 78. rocznicę wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau z udziałem byłych więźniów, jak co roku odbyły się na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Uroczystość rozpoczęła się w budynku tzw. sauny na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Honorowy patronat nad obchodami objął Prezydent RP Andrzej Duda.

W warszawskich uroczystościach pod Pomnikiem Bohaterów Getta wziął udział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków dr Jarosław Sellin.

Dzisiejsza uroczystość, obchodzona na całym świecie w rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz – Birkenau, ma w tym roku w Warszawie szczególny kontekst. Już za niespełna 3 miesiące, będziemy obchodzili 80. rocznicę powstania w Getcie Warszawskim. Nasze spotkanie tu, w miejscu bohaterskiej walki powstańców, niejako otwiera ten rok obchodów – powiedział Jarosław Sellin.

Wiceszef resortu kultury podkreślił, że tego typu rocznice powinny być przestrogą, chociaż dramat II wojny światowej i tragedia Holocaustu nie przeszkodziły w tym, by od prawie roku na Ukrainie ginęli ludzie, dokonywane były egzekucje, tortury czy gwałty. Zaznaczył, że w Międzynarodowym Dniu Pamięci o Ofiarach Holocaustu powinniśmy pamiętać, przestrzegać, ale też ostrzegać przed tymi, którzy nie pamiętają i nie wyciągają wniosków.

Dziś każdy z nas, stojących tutaj w Warszawie, przed Pomnikiem Bohaterów Getta Warszawskiego, na terenie dawnego getta, staje się strażnikiem, przekazującym pamięć o zamordowanym w czasie II wojny światowej narodzie żydowskim, o Treblince, Majdanku, Bełżcu, Chełmnie, Auschwitz-Birkenau, Sobiborze. Ale także strażnikiem pamięci o bohaterach, którzy podjęli 80 lat temu nierówną walkę tutaj w Warszawie w kwietniu, w Białymstoku w sierpniu, na terenie obozu w Treblince także w sierpniu i wreszcie w Sobiborze w październiku tegoż pamiętnego i dramatycznego 1943 roku – mówił podczas wydarzenia Jarosław Sellin.

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, oficjalnie otwarte 14 czerwca 1947 r., zostało utworzone staraniem byłych więźniów, co formalnie potwierdziła ustawa polskiego sejmu z 2 lipca 1947 r. o upamiętnieniu „męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów”. Organizatorem Muzeum jest Minister Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

Miejsce Pamięci obejmuje obszar dwóch zachowanych części obozu Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. W granicach Muzeum znajdują się poobozowe obiekty i ruiny, włącznie z ruinami komór gazowych i krematoriów, kilkanaście kilometrów obozowego ogrodzenia i dróg wewnętrznych oraz rampa kolejowa w Birkenau.

Dofinansowanie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau – inwestycja w pamięć, która nie może zaginąć

MKiDN jako organizator Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau jest odpowiedzialne za finansowanie działalności Muzeum oraz wszystkich inwestycji przeprowadzanych na jego terenie.

Integralną częścią Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau jest Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, które zajmuje się nauczaniem o historii Holokaustu i niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, a zwłaszcza o tragicznych losach Żydów, Polaków, Romów, sowieckich jeńców wojennych i losach wszystkich innych grup ofiar przetrzymywanych i zamordowanych w Auschwitz. W 2019 r. w odnowionym historycznym budynku tzw. Starego Teatru została otwarta siedziba Centrum. Renowacja budynku została sfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, środków MKiDN i wkładu własnego Muzeum.

Do najważniejszych inwestycji Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w ostatnich latach należą także:

  1. Centrum Obsługi Odwiedzających

Inwestycja realizowana w ramach dwóch projektów. Pierwszy, pn. „Zwiększenia dostępu do zasobów kultury poprzez rozbudowę trasy zwiedzania Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau o przestrzeń poobozową budynków Schlachthaus i Molkerei oraz przebudowę sali kinowej”, dofinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020, MKiDN oraz ze środków własnych PMAB. Drugi projekt pn. „Budowa Centrum Obsługi Odwiedzających Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu – etap III i etap IV”, będący uzupełnieniem pierwszego, finansowany jest ze środków MKiDN oraz środków od darczyńców prywatnych. Zakończenie projektu planowane jest na IV kwartał 2023 r.

  1. Nowa wystawa główna

Nowa wystawa główna podzielona została na 3 części tematyczne: część I – obóz jako instytucja państwowa nazistowskich Niemiec, część II – temat Zagłady, część III – doświadczenie obozowe więźniów Auschwitz. Projekt realizowany jest etapami ze względu na konieczność przeprowadzenia przebudowy budynków wystawienniczych oraz wykonania prac konserwatorskich. Przewidywany termin oddania: część III do końca 2025 roku; cześć II do końca 2027 r.; część I do 2028 r.

  1. Nowa wystawa polska pt. „Polacy w KL Auschwitz. Mieszkańcy ziemi oświęcimskiej w czasie II wojny światowej”

Wystawa będzie opowiadać o początkach wojny i okupacji niemieckiej w Polsce, zobrazuje skalę prześladowań i okrucieństwa, a także planowość dokonywanych przez niemiecką policję aresztowań. Omówione zostaną też mechanizmy deportacji polskich Żydów, kategorie polskich więźniów KL Auschwitz, przyczyny ich śmierci w obozie, a także temat wyzwolenia i budowania pamięci po wojnie.

Druga część wystawy dotyczyć będzie zarówno historii Oświęcimia w czasie II wojny światowej – realiów okupacji, wysiedleń, aktywności firmy IG Farbenindustrie, a także niemieckich planów przebudowy miasta – jak i pomocy niesionej z narażeniem życia więźniom KL Auschwitz przez Polaków mieszkających w pobliżu tzw. strefy interesów obozu – obszaru 40 km kwadratowych izolujących teren obozowy od świata zewnętrznego. Całość zakończy wykaz ponad 1200 nazwisk osób pomagających.

Przewidywany termin oddania wystawy to koniec 2025 r.

Pokaż więcej

redakcja

Kronika24.pl - TYLKO najważniejsze informacje z Polski i ze świata!

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button