6 nowych zawodów w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego

Wprowadzenie nowych zawodów to odpowiedź na potrzeby rynku pracy.

Monter konstrukcji targowo-wystawienniczych, Technik obsługi przemysłu targowo-wystawienniczego, Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej, Technik izolacji przemysłowych, Technik elektroautomatyk okrętowy i Technik przemysłu jachtowego to 6 nowych zawodów wprowadzonych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego. Minister Edukacji i Nauki podpisał rozporządzenie w tej sprawie.

Odpowiedź na potrzeby rynku pracy

Z propozycją wprowadzenia nowych zawodów Monter konstrukcji targowo-wystawienniczych oraz Technik obsługi przemysłu targowo-wystawienniczego do ministra właściwego do spraw do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wystąpiła Polska Izba Przemysłu Targowego, wskazując na niedobór pracowników w branży targowo-wystawienniczej. Kształcenie przyszłych fachowców i specjalistów w zakresie budowy konstrukcji stoisk targowo-wystawienniczych oraz scen widowiskowych będzie prowadzone na potrzeby firm zajmujących się techniczną obsługą targów, konferencji, a także koncertów oraz innych wydarzeń o charakterze artystycznym. W zawodzie montera kształcenie będzie odbywało się w branżowej szkole I stopnia, a w zawodzie technika – w technikum, a w przyszłości również w branżowej szkole II stopnia.

Wprowadzenie zawodu Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej wynika z zapotrzebowania na średnią kadrę techniczną w branży stolarki budowlanej. Z inicjatywą utworzenia nowego zawodu wystąpił Związek Producentów, Dostawców i Dystrybutorów „Polskie Okna i Drzwi”. Dynamicznie rozwijający się sektor stolarki budowlanej, który ma wysoki udział w krajowym eksporcie, potrzebuje wykształconej kadry na poziomie technicznym, posiadającej umiejętności z zakresu elektroniki i automatyki. Dotychczas kształcenie na potrzeby tego sektora było możliwe jedynie w zawodzie Monter stolarki budowlanej na poziomie branżowej szkoły I stopnia. W nowym zawodzie Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej będzie można kształcić się w technikum oraz branżowej szkole II stopnia na „podbudowie” zawodu Monter stolarki budowlanej.

Wprowadzenie zawodu Technik izolacji przemysłowych nastąpiło na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, w wyniku zgłoszenia takiego postulatu przez Polskie Stowarzyszenie Wykonawców Izolacji Przemysłowych. Umożliwienie kształcenia w nowym zawodzie wynika z zapotrzebowania na średnią kadrę zarządzającą w sektorze izolacji przemysłowych. Dotychczas kształcenie na potrzeby tego sektora było możliwe jedynie w zawodzie Monter izolacji przemysłowych na poziomie branżowej szkoły I stopnia. Nowoczesne technologie i materiały izolacyjne, a także nowe zadania polegające na przeprowadzaniu oceny efektywności energetycznej instalacji przemysłowych, wymuszają kształcenie specjalistów na poziomie technicznym. W zawodzie Technik izolacji przemysłowych kształcenie będzie prowadzone w technikum oraz branżowej szkole II stopnia na „podbudowie” zawodu Monter izolacji przemysłowych.

Nowy zawód Technik elektroautomatyk okrętowy został wprowadzony na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej, z inicjatywy organizacji pracodawców „Konfederacja Lewiatan”. Zawód jest odpowiedzią na niedobór specjalistów w dziedzinie instalacji elektrycznych i automatyki w branży okrętowej. Analiza bazy ogłoszeń dla marynarzy na krajowych branżowych portalach internetowych oraz portalach agencji rekrutujących członków załóg statków morskich wskazuje, że na rynku pracy istnieje znaczne zapotrzebowanie na kadry wykształcone na poziomie technicznym w zakresie elektroautomatyki w tym sektorze. Nauka w zawodzie Technik elektroautomatyk okrętowy będzie możliwa w technikum oraz w dwuletniej szkole policealnej.

Natomiast wprowadzenie do systemu oświaty zawodu Technik przemysłu jachtowego nastąpiło na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej, z inicjatywy organizacji pracodawców „Pracodawcy Pomorza”. Potrzeba wprowadzenia tego zawodu wiąże się z brakiem średniego personelu technicznego w przemyśle produkcji jachtów i łodzi motorowych oraz zapotrzebowaniem na tego rodzaju specjalistów. Branża jachtowa w Polsce liczy ok. 900 przedsiębiorstw i zatrudnia ponad 35 tys. osób, co sytuuje ją na czołowym miejscu w Europie i na świecie. Produkcja jachtów i łodzi z trudem nadąża z realizacją zamówień, m.in. z powodu braku wyspecjalizowanych pracowników szczebla technicznego. Kształcenie w nowym zawodzie Technik przemysłu jachtowego uzupełni dotychczasową ofertę kształcenia w zawodzie Monter jachtów i łodzi i będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia na podbudowie zawodu Monter jachtów i łodzi.

W kwalifikacjach wyodrębnionych w nowo wprowadzonych zawodach, z wyjątkiem zawodu Technik automatyki okrętowej, możliwe będzie prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz kursów umiejętności zawodowych.

Na jakie zawody będzie zapotrzebowanie na rynku pracy?

Automatyk, betoniarz-zbrojarz, cieśla, monter konstrukcji budowlanych, monter stolarki budowlanej, technik dekarstwa, technik programista, technik robotyk, technik spawalnictwa to wybrane zawody szkolnictwa branżowego, na które prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy. Już po raz czwarty Minister Edukacji i Nauki ogłosił prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Jej celem jest wskazanie, w jakim kierunku powinna rozwijać się oferta szkolnictwa branżowego.

Prognoza na krajowym rynku pracy

Prognoza krajowa zawiera alfabetyczny wykaz 30 zawodów, dla których – ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa – jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na rynku pracy. Jej celem jest wspomaganie rozwoju szkolnictwa branżowego przez stymulowanie oferty szkół prowadzących kształcenie zawodowe.

Zawody o szczególnym znaczeniu dla rozwoju państwa to: automatyk, betoniarz-zbrojarz, cieśla, dekarz, elektromechanik, elektryk, kierowca mechanik, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechatronik, monter konstrukcji budowlanych, monter nawierzchni kolejowej, monter stolarki budowlanej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, technik automatyk, technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, technik budowy dróg, technik dekarstwa, technik elektroenergetyk transportu szynowego, technik elektryk, technik energetyk, technik mechanik, technik mechatronik, technik programista, technik robotyk, technik spawalnictwa, technik montażu i automatyki stolarki budowlanej, technik transportu kolejowego.

W prognozie z 2022 r. istotne miejsce zajmuje branża budowlana, która znajduje się wśród branż o największym zapotrzebowaniu na pracowników. Zapotrzebowanie to nie uległo istotnemu zmniejszeniu w trakcie epidemii COVID-19. W branży wciąż występują znaczne niedobory pracowników w niektórych zawodach. Przewiduje się dalsze znaczne zapotrzebowanie na pracowników branży w kolejnych latach na skutek utrzymującej się aktywności budownictwa mieszkaniowego oraz planowanych inwestycji infrastrukturalnych. Dodatkowo zerwanie łańcuchów dostaw półproduktów z Azji może zwiększyć krajowe potrzeby inwestycyjne.

Pełny wykaz prognozowanego zapotrzebowania na zawody w skali kraju i z podziałem na województwa zawiera załącznik do obwieszczenia dostępny w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.

Nowe zawody na liście krajowej

Uwzględnione na liście nowe zawody wytypowano na podstawie wielu kryteriów ilościowych i jakościowych, a przede wszystkim na podstawie przewidywanej wielkości zapotrzebowania na pracowników w relacji do liczby uczniów i absolwentów szkolnictwa branżowego oraz wskazań eksperckich. Oznacza to, że liczba kształconych uczniów oraz przewidywanych absolwentów jest zbyt niska w stosunku do zapotrzebowania rynkowego.

W 2022 r. na liście krajowej pojawiło się po raz pierwszy 5 zawodów:

• betoniarz-zbrojarz – aktualne i przewidywane zapotrzebowanie na pracowników znacznie przekracza liczbę kształconych obecnie osób i wynika z potrzeb rynkowych zidentyfikowanych w branży budowlanej; 
• cieśla – zawód o wysokich wskaźnikach zapotrzebowania na pracę. Trwały deficyt pracowników w zawodzie wskazywany jest przez ekspertów sektorowych i regionalnych;
• monter konstrukcji budowlanych – zawód istotny ze względu na przewidywaną skalę zapotrzebowania na pracowników w relacji do liczby poszukujących pracy – absolwentów i bezrobotnych. Dotyczy on ważnych procesów na wczesnych etapach budowy;
• monter stolarki budowlanej – trwały deficyt pracowników w zawodzie wskazywany przez ekspertów sektorowych i regionalnych. Dynamicznie rozwijający się sektor stolarki budowlanej ma wysoki udział w krajowym eksporcie;
• technik montażu i automatyki stolarki budowlanej – sektor stolarki budowlanej potrzebuje wykształconej kadry także na poziomie technicznym, dlatego też od września 2022 r. możliwe będzie kształcenie w tym zawodzie. Powstanie tego zawodu oraz zapotrzebowanie na absolwentów wynikają z wprowadzenia nowych technologii budowlanych z zakresu elektroniki i automatyki.

Zapotrzebowanie na pracowników na wojewódzkim rynku pracy

W części wojewódzkiej prognoza określa alfabetyczny wykaz zawodów o istotnym lub umiarkowanym zapotrzebowaniu na wojewódzkim rynku pracy.

Czym jest prognoza zapotrzebowania na pracowników? 

Każdego roku do 1 lutego Ministerstwo Edukacji i Nauki publikuje, w formie obwieszczenia, prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Prognoza jest podzielona na części krajową i wojewódzką. Określa ona ułożone alfabetycznie zapotrzebowanie na pracowników w poszczególnych zawodach. Pierwszy z takich dokumentów został opublikowany w 2019 roku. 

Prognoza to syntetyczne ujęcie różnych źródeł opisujących tendencje na rynku pracy w kontekście strategii rozwoju państwa i regionów. Celem prognozy jest dostarczenie przesłanek do kształtowania oferty szkolnictwa branżowego adekwatnie do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy, a także przeciwdziałanie bezrobociu wśród absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe w Polsce.

Prognoza uwzględnia dane Instytutu Badań Edukacyjnych opracowane w szczególności na podstawie statystyki publicznej (Główny Urząd Statystyczny), danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Systemu Informacji Oświatowej. Ważną rolę odgrywają również opinie rad sektorowych do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw Kompetencji, a także ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego.

Procedury przetwarzania danych opracowane przez Instytut Badań Edukacyjnych (jednostka nadzorowana przez MEiN) pozwalają na wykorzystanie w sposób kompleksowy ogółu czynników wpływających na kształtowanie się podaży i popytu na pracę w perspektywie długofalowej. Celem było stworzenie prognozy zapotrzebowania na zawody na okres 5 lat, przy uwzględnieniu różnych dostępnych źródeł danych ekonomicznych, demograficznych i edukacyjnych na poziomie ogólnokrajowym i regionalnym, w przekroju branżowym. 

Wpływ prognozy na szkoły

W ramach znowelizowanych przepisów prawa oświatowego samorządy na 2023 r. otrzymają zwiększoną subwencję oświatową dla szkół kształcących w zawodach, na które prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy wskazane w prognozie z roku 2022.

Dzięki opublikowanej prognozie szkoły i organy prowadzące mogą zaplanować zawody, które będą uruchamiane w nowym roku szkolnym 2022/2023. 

Wpływ prognozy na kształcenie w zawodach oznacza:

• więcej środków do szkół kształcących w zawodach z „listy krajowej” (zwiększona subwencja na ucznia o ok. 1250 zł), 
• więcej środków dla pracodawców na kształcenie młodocianych pracowników w zawodach z „listy krajowej” (wzrost o 2000 zł).

Prognoza zapotrzebowania na krajowym rynku pracy jest uwzględniana przy podziale subwencji oświatowej. Co roku dotyczy uczniów rozpoczynających naukę w danym zawodzie i ma zastosowanie przez cały cykl ich kształcenia. Takie rozwiązanie zapewnia stabilność finansową samorządów w kształceniu zawodowym. Dzięki temu mają pewność, że decyzja o uruchomieniu kształcenia w zawodzie z listy zawodów o szczególnym znaczeniu dla rozwoju państwa przełoży się na wyższe finansowanie w ramach subwencji przez wszystkie lata nauki.