35 lat Konwencji o prawach dziecka – jeszcze daleka droga przed nami

Od 35 lat Konwencja o prawach dziecka wyznacza kierunki realizacji, ochrony i poszanowania praw najmłodszych oraz jest fundamentem działania Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF.

Dziś przyszłość dzieci stoi przed szeregiem wyzwań, jeśli nie zostaną podjęte pilne działania w celu ochrony ich praw w zmieniającym się świecie.

W Międzynarodowym Dniu Praw Dziecka przypada 35. rocznica uchwalenia jednego z najważniejszych dokumentów dotyczących praw człowieka.

Jaką rolę w tym procesie miała Polska? Jakie wyzwania przyszłości czekają na dzieci w 2050 roku?

Dokładnie 35 lat temu, 20 listopada 1989 roku, z inicjatywy Polski, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło jeden z najważniejszych dokumentów dotyczących praw człowieka – Konwencję o prawach dziecka.

W tym szczególnym dniu, obchodzonym jako Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka, UNICEF w Polsce zaprosił miasta, organizacje pozarządowe, szkoły i instytucje do włączenia się do obchodów tej wyjątkowej rocznicy poprzez podświetlenie budynków na niebiesko, organizowanie wydarzeń edukacyjnych dotyczących Konwencji czy działania w mediach społecznościowych. Dla placówek edukacyjnych organizacja przygotowała coroczną akcję edukacyjną „Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka z UNICEF”.

„Wydawałoby się, że po 35 latach od uchwalenia Konwencji świat powinien już wiedzieć, że każdemu dziecku, niezależnie od miejsca zamieszkania, koloru skóry czy wyznania przynależą się takie same prawa. I choć wiele udało nam się osiągnąć, żeby ta świadomość stała się powszechna, trudna rzeczywistość pokazuje, że wiele jeszcze przed nami” – ocenia Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska. – “Każde dziecko ma prawo do wyrażania swojego zdania, bycia traktowanym poważnie i uczestnictwa w decyzjach, które wpłyną na ich teraźniejszość i przyszłość. Poszanowanie praw dziecka jest kluczowe dla urzeczywistnienia przyszłości, której wszyscy pragniemy. Najwyższy czas, abyśmy wsłuchali się w tą przyszłość!” – dodaje.

„Świętując Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka, ważniejsze niż kiedykolwiek jest prawdziwe ‘słuchanie przyszłości’, które jest hasłem przewodnim tegorocznych obchodów. Głosy dzieci, ich potrzeby i prawa powinny znajdować się w centrum uwagi i pracy nas wszystkich” – powiedziała Nona Zicherman, Koordynatorka Krajowa Biura UNICEF ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców w Polsce. „Dla dzieci poszkodowanych na skutek kryzysów, w tym tych, które uciekły przed wojną w Ukrainie, to zobowiązanie oznacza więcej niż tylko słowa – oznacza to zapewnienie realnej, zmieniającej życie pomocy i budowanie systemów, które chronią ich przyszłość. Kontynuując naszą współpracę z partnerami, zapewniamy, że każde dziecko, niezależnie od okoliczności, ma równe szanse na rozwój” – dodaje.

Rocznica uchwalenia Konwencji o prawach dziecka jest jednak nie tylko okazją do celebracji, ale i refleksji. 35 lat później w wielu miejscach świata, w trakcie konfliktów zbrojnych czy kryzysów humanitarnych jej zapisy niestety wciąż nie są respektowane. Dlatego UNICEF działa w ponad 190 krajach świata, zwłaszcza tam, gdzie potrzeby dzieci są największe, aby nieść ratującą życie pomoc oraz stać na straży praw dziecka w każdej sytuacji.

Nasze działania oznaczają nie tylko doraźne wsparcie w sytuacjach bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu dzieci, ale też prowadzanie długofalowych programów pozwalających najmłodszym osiągać pełnię potencjału oraz rozwijać się w bezpiecznym i przyjaznym środowisku – niezależnie od przeciwności, kraju pochodzenia, religii czy statusu materialnego.

Współpracując z lokalnymi partnerami i władzami na całym świecie i w Polsce, skupiamy się na promowaniu przestrzegania praw dzieci i idei partycypacji młodych ludzi w życiu publicznym, wspieramy rodziny uciekające z terenów objętych wojną, realizujemy działania edukacyjne i zdrowotne, prowadzimy wieloletnie programy mające poprawiać warunki życia dzieci i młodzieży.

Przyszłość dzieci jest bowiem zagrożona, jeśli nie zostaną podjęte pilne działania w celu ochrony ich praw w zmieniającym się świecie. To główny wniosek z właśnie opublikowanego raportu UNICEF The State of the World’s Children 2024. Wybiegając w przyszłość, do roku 2050, wskazuje na potencjalny wpływ na dzieci trzech megatrendów– zmian demograficznych, kryzysu klimatycznego i środowiskowego oraz rozwoju nowych technologii. Według dokumentu szczególnym zagrożeniem dla zdrowia i rozwoju najmłodszych w przyszłości będzie stanowić ekspozycja na zagrożenia klimatyczne oraz kurczące się zasoby.

Zbliżając się do 2050 r. stoimy przed wyborem. Możemy kontynuować podążanie dotychczasową ścieżką, ryzykując przyszłość, w której miliony dzieci pozostaną w tyle, ich potencjał nie zostanie wykorzystany, a prawa nie będą przestrzegane. Możemy też obrać inny kurs, w którym każde dziecko będzie się rozwijać i kształtować otaczający je świat. Raport UNICEF, uznając Konwencję o prawach dziecka za kluczowy element w stawianiu czoła wyzwaniom, nie tylko wzywa do działania już teraz, ale też do myślenia w szerszej perspektywie oraz lepszego identyfikowania wyzwań i możliwości, aby zapewnić lepszą przyszłość dla każdego dziecka.

Jakiej przyszłości pragną dzieci?

Z okazji tegorocznego Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka UNICEF poprosił najmłodszych, aby napisali listy adresowane do dorosłych. Listy, w których dzielą się swoimi marzeniami i opowiadają, jakiego świata i przyszłości chcą dla siebie i przyszłych pokoleń. Wsłuchajmy się w ich głos.